Published on SundayTimes on 17.02.2019 http://www.sundaytimes.lk/190217/news/count-the-birds-public-urged-to-join-global-initiative-336547.html

As the annual initiative, Great Backyard Bird Count (GBBC) from February 15-18–where birdwatchers around the world are invited to count and report details of birds in the area in which they live– marks its last day tomorrow, a veteran ornithologist here has said it was important to keep a tab on what are regarded as common birds too.

Prof. Sarath Kotagama says that while many are concerned about the declining numbers of rare birds, the numbers of common birds, too, could dip towards extinction without anyone realising it and, therefore, it was important to take a count of those birds too.

The latest ‘State of the World Birds’ report published by BirdLife International reveals that while highly threatened species continue to go extinct, what were once considered common and widespread species too are in sharp decline. At least 40% of bird species worldwide (3,967) have declining populations, compared with 44% that are stable (4,393) according to the report.

“As the birds around are mostly common ones, even an amateur birdwatcher can identify most of the birds around us. So the public too can join in such citizen science initiatives such as the GBBC and make note of the common birds which can be an indicator of the state of the environment,” Prof.Kotagama explained.

The global Great Backyard Bird Count (GBBC) is a citizen science project conducted annually in mid-February. During this four-day event birdwatchers around the world are invited to count and report details of birds in the area in which they live.

The Field Ornithology Group of Sri Lanka (FOGSL) based at Colombo University urges Sri Lankan birders also to participate in GBBC. “The migratory birds are still in Sri Lanka in mid-February, hence the timing of the GBBC is good to get an annual snapshot of birds here,” FOGSL president Dr.Sampath Seneviratne said.

“The GBBC is also a great opportunity to introduce not just adults, but children too to birding and build greater awareness of our biodiversity and its conservation. So get your kids to participate in this event,” urges Dr.Seneviratne.

Meanwhile pointing out that the Bombay Natural History Society (BNHS) has announced its first coordinated flamingo count in the region on February 23 and 24, Dr.Seneviratne said that FOGSL will carry out a similar programme here too on the same days. He invites birdwatchers here to be a part of the programme by calling the FOGSL hotline on 0789330076. The Greater Flamingo (Phoenicopterus rosues) is a common winter visitor to Sri Lanka, and birdwatchers and wildlife photographers flock to Mannar and other northern regions to get a glimpse of the spectacular gathering of hundreds of these birds.

Flamingos (c) Janaka Bandara

How to participate in the Great Backyard Bird Count 
Participants are asked to count birds for as little as 15 minutes on one or more days of the four-day event and upload their sightings on eBird (http://www.ebird.org). 

If you find it difficult to access eBird, make a list of the birds seen around in your area their numbers and details of the location, sounds etc and email to gardenbirdwatch.srilanka@gmail.com urges FOGSL or call their hotline 0789330076 for any assistance. 

Sinhala/Tamil new year (Aluth Avurudu) is a main cultural event in Sri Lanka. Inorder to spend a ‘Natureful new year’, I stepped out to enjoy birds in our garden along with my daughter on morning of 14th of April. We observed many birds along with a Kingfisher nest. After a long pause, I restarted my regular column ‘Biodiversity of Home gardens’ with this article published on 01.05.2019 on Vidusara Science Weekly.

පසුගිය සතියේ සැමරූ අප්‍රේල් අලුත් අවුරුද්ද අපේ ඉහළම සංස්කෘතික උත්සවයයි. අලුත් අවුරුදු උදාව, ආහාර පීසිම, ආහාර අනුභවය, වැඩ ඇල්ලීම ආදී දේ නියමිත වෙලාවකට නැතහොත් නැකතකට සිදු කිරීම අලුත් අවුරුද්දේ දී පිළිපදින සම්ප්‍රදායික චාරිත්‍ර වන අතර, ‘නොනගතය’ නැතහොත් සුබ නැකැත් නොමැති කාලයේ දී ආහාර ගැනීම ඇතුළු සියලු වැඩවලින් ඉවත් වී සිටිය යුතු බව දැක්වේ.

අප ගෙවත්ත අසල කැදැල්ල සොයා ගැනීමට සතියකට පමණ පෙර කදාන ප්‍රදේශයේ නිරීක්ෂණය කළ පිලිහුඩු පැටවෙකුගේ දොරට වැඩුම (c) Luigi Fernando

මේවර මෙම ‘නොනගතය’ යෙදී තිබුනේ උදෑසන වරුවේ නිසා වෙනත් විශේෂ වැඩක් කරන්නට එපා යැයි කියවෙන නොනගතය පරිසරයත් සමග ගතකරන්න ට සිතා ගත මම දියණියත් සමග ගෙවත්තට පිළිපන්නෙමු.

අවුරුද්ද ලැබීම සනිටුහන් කරමින් පත්තු කල රතිඤ්ඤ හඩින් බියපත් වී දෝ, වෙනදා ගෙවත්තේ උදෑසන සුලබව දක්නට ලැබෙන කුරුල්ලන් දක්නට නොලැබිණි. අලුත් අවුරුද්දේ පණිවිඩ කාරයා ලෙස සැලකෙන කොහා ගේ ගීතය ද වෙනදා උදයේ ඇසෙන මුත්, මේ අවුරුදු දා අප ගෙවත්ත අවට සිටි කොහා ලා ගේ ද ශබ්දයක් නොමැති විය.

එක වනම අහසින් සුදු පුළුන් ගුලි දෙකක් පාත් වෙනවා මෙන්, අප ගෙවත්ත අසල තිබු උස පොල් ගසට පියඹා විත් වැසුවේ සුදු මහ-කොකුන් (Great Egret) ජෝඩුවකි. මින් පෙර කිසිදාක සුදු මහා-කොකා අප ගෙවත්ත අසලින් වාර්තා වී නොතිබුණු නිසා, මෙය විශේෂ නිරීක්ෂණයක් විය. සමහර විට අසල තෙත් බිමක සිටි මෙම සුදු මහා-කොකුන් රතිඤ්ඤ හඩින් බියපත් වී අප ගෙවත්ත අසලට ආවා වන්නට පුළුවන.

අප ගෙවත්තේ දිය බදුනෙන් දිනපතා නෑමට පුරුදු වී සිටින කොන්ඩ කුරුල්ලන් (Red-vented Bulbul) ජෝඩුව මද වෙලාවකින් අප ගෙවත්තට පැමිණි අතර, තම ප්‍රියතම වේදිකාව වූ කණුව උඩින් ලැගගත් අළු කොබෙය්යා (Spotted Dove) තම උදෑසන ගීය ගායනා කරන්නට පටන් ගත්තේ වෙනදාට වඩා පමාවිලා ය. දොළොස් දෙනෙකුගෙන් පමණ සමන්විත නිතඹ-රත් වැහිලිහිණින් (Red-rumped Swallow) රංචුව ක් එකිනෙකා පරයා රවුමට පියාඹන්නට වුයේ උදෑසන ව්‍යායාමයට මෙනි.

අවුරුදු දා මහා රන්ඩුවකට පැටලුණු හොට පටලවා ගත පොලොස් කොට්ටෝරුවන් (Brown-headed Barbet) දෙදෙනෙකු දෙපසට වුයේ, ගෙවත්තේ කාමරන්කා ගසේ පහලට රූටා විත් බිමට වැටෙන්නට ඔන්න මෙන්න තියා ය. දෙන්නා දෙපස ට වුවත් යළිත් කොයි මොහොතක හෝ රණ්ඩුව පටන් ගැනීමට මෙන් හොටය විවෘත කරගෙන එකිනෙකාට තර්ජනය කරන ලිලවෙනි.

අප මේ සියල්ල නිසොල්මනේ බලා හිදිද්දී මහා හඩින් කෑ ගසමින් විත් අප ඉහලින් ම තිබු කම්බියේ ලැග ගත්තේ ළය-සුදු පිළිහුඩුවෙකි (White-throated Kingfisher). අප ගැන කිසි තැකීමක් නොකළ පිළිහුඩුවා හිස අමුතු ඇළයකට කරකවමින් නිරීක්ෂණය කළේ ගොදුරක් බව දැන සිටියත්, කුරුල්ලාගේ ඉලක්කය අප මිදුලේ තිබූ තරමක් විශාල මානෙල් මල් වග කල සිමෙන්ති බේසමේ දමා සිටි ගප්පි මාළුවෙකු බව තේරුම් යනවිට පමා වැඩිවිය. එක්ෂණයකින් පහලට පියඹා ආ පිලිහුදුවාට මාළුවා ඩැහැ ගැනීමට ගත වුයේ තත්පරයකටත් අඩු කාලයකි. මාළුවා අඩ පණ කිරීමට කම්බියේ දෙපැත්තේ කිහිප වරක් ගැසූ පිළිහුඩුවා එක් වරම නැවතත් ගෙදර පාර දෙසින් බිමට බැස්සේ මාලුවාද හොටයේ සිර කරගෙනමය.

පිළිහුඩු කැදැල්ල පෙන්වන මාගේ දියණිය

පිළිහුඩුවා වැසූ තැන සෙවීමට පාරට ගොස් ඒ අසලින් ගලා යන තරමක් විශාල කාණුව ද හොදින් නිරීක්ෂණය කළත් පිළිහුඩුවා ගේ වගක් වත් සොයා ගැනීමට නොහැකි විය. විනාඩි කීපයකින් අප දෙදෙනා ම තාප්පයේ වූ තරමක් විශාල බටයකින් පිළිහුඩුවා මතු වුයේ අප දෙදෙනාම පුදුමයට පත් කරමිනි. අප දෙදෙනා අතාරින විදුලි වේගයෙන් පියඹා ගිය පිළිහුඩුවා අසල කම්බියේ වසා මහා හඩින් නද කරන්නට වුයේ අපගේ පැමිණීම කරදරයක් වූ බව දන්වමිනි.

පිළිහුඩුවා ට ඉඩ දෙමින් අප මදක් පසුපසට විත් බලා හිදිද්දී, තවත් සතෙකු අල්ලාගත් කුරුල්ලා නැවතත් පයිප්පය ඇතුලට ගියේ එතැන පිලිහුදුවාගේ කැදැල්ල ඇති බව නිරාවරණය කරමිනි.

පිළිහුඩුවන් සාමාන්‍යයෙන් ළිං ඉවුරක හෝ ජලය ආශි‍්‍රතව ඉවුරක උමගක් සාදා එහි කෙළවර කැදැල්ල ලෙස යොදා ගනී. හරාගැනීමට සුදුසු පසක් සහිත ස්වාභාවික ඉවුරක් නොතිබූ අප ගෙවත්ත අසල ජිවත් වූ මේ පිලිහුඩු යුවල ඒ වෙනුවට යොදා ගත් විකල්පය නිර්මාණාත්මකයි නේද..? විශේෂයෙන්ම මේ පයිප්පය පිහිටියේ තරමක් උසින් නිසා, විලොපිකයෙකුටවත් ඒ වෙත ලගා වීම අපහසුය.

අප මේ පිළිහුදු කැදැල්ල නිරීක්ෂණය කළේ අවුරුද්දේ නොනගතය වේලාවේදීය. නොනගතයේ දී ආහාර අනුභවයෙන් ද වැළකී සිටිය යුතු නමුත්, මේ පිලිහුඩු දෙමාපියන්ට නම් අවුරුද්දේ වගක් වත් නොතිබුනේ, අවුරුදු චාරිත්‍ර වලට වඩා තම පැටවුන් බඩගින්නේ නොතිබීමේ අභිලාශය නිසාවෙන්  මෙනි.

වෙනත් කොහෙන් දෝ අල්ලාගත් තවත් කුඩා මාළුන් කීප දෙනෙකු, ගැඩිවිල්ලන්, කටුසු පැටවෙකු, හුනකු මෙන්ම කුඩා තලගොයි පැටවෙකු ද අල්ලා ගෙන කැදැල්ල වෙත මේ පිළිහුඩු දෙමාපියෝ එන අයුරු, ‘නොණගත කුරුළු නැරඹුමේ’ දී නිරීක්ෂණය කලෙමු.

මේ ලිපිය ලියන අප්‍රේල් 22 වනදා වන විට, මෙම පයිප්ප කැදැල්ල අසලට ගිය විට ඇතුලින් පිලිහුඩු පැටවුන් ගේ හඩ ඇසෙන අතර, තවත් නොබෝ දිනකින් ම මේ පැටවුන්ගේ ‘දොරට වැඩුම’ සිදුවනු ඇතැයි අප සැවොම බලාපොරොත්තුවෙන් පසුවන්නෙමු.

(Here is the eBird log for birding on Avurudu day 14.04.2019 https://ebird.org/view/checklist/S54932173)

පිළිහුඩු දෙමාපියෝ

ආහාර රැගෙන යන වැඩිහිටි කුරුල්ලා

පිළිහුඩුවන් බිත්තර දමා පැටවුන් දැඩි කරනුයේ මෙවැනි ගැන ඉවුරක වැනි තැනක සදා ගත කුඩා උමගකය. මේ මල් පිලිහුදුවකු (Common kingfisher) කැදැල්ලකි.

Collared Scops Owl is probably the most wide spread owl species in Sri Lanka. They are common in home gardens and Jayathri Dias observed a family of owls just a day after the Sinhala/Tamil new year in April. Quite interestingly, I had a similar experience on April New Year day in 2003 where I observed parents along with 3 baby owls. I managed to feed them cockroaches. I included observations of few others to show this owl is a common garden bird in Sri Lanka. This was published on Vidusara  15.05.2019. 

අලුත් අවුරුද්දේ වැදගත් සංස්කෘතිකමය අංගයක් වනුයේ කද මලු බැද ගෙන නෑදෑ හිතවතුන් බැලීමට යාමයි. සති කීපයකට පෙර සැමරූ මෙවර අලුත් අවුරුදු දා කොට්ටාවේ ජයත්‍රි ඩයස් පලිපාන ගේ ගෙවත්තට අවුරුදු නෑගම් ආවේ නම් වෙනස්ම ආකාරයේ හිතවතුන් පිරිසකි.

පහත දැක්වෙනුයේ රාත්‍රී 8 ට පමණ මේ අමුත්තන් දැකීමෙන් පසු ජයත්‍රි විසින් Facebook මේ පිලිබදව අප්‍රේල් 14 වනදා රාත්‍රියේ දැමු සටහන්කි..

“මේ වේලාවේ……. බස්සො 4 , 5ක් අපිට එක සැරේ පෙන්න ඇවිත් ඉන්නවා…. හරිම සතුටුයි එයලා එච්චර ගොඩක් ඉන්න එක ගැන…..” ඔව්.. ඒ අවුරුදු අමුත්තන් වෙන කිසිවෙක් නොව කුඩා බස්සන් පවුලකි.

“අපි පස්සෙ එයාලා දිහා බලන්න ගියෙත් නැ, එයාලට කරදරයක් වුනොත් කියලා… එත් පස්සෙ රෑ 11 විතටත් ඉන්නවා දැකලා , කාට හරි පෙන්නන්න ඔනි වුනොත් කියලා එක්කෙනෙක්ගෙ photo එකක් ගත්තා…” ජයත්‍රි පසුව සටහන් කළේ බස්සෙකුගේ ජායාරුපයක් ද සමගිනි.

මෙම ජයාරුපයෙන් තහවුරු වුයේ, මේ අවුරුදු අමුත්තා කර පටි කන් බස්සා (Collared Scops Owl) බවයි. කර පටි කන් බස්සා අප බොහොමයක ගේ ගෙවතු ආශ්‍රිතව දැකගත හැකි සුලබම නිශාචර පක්ෂියා වේ.

One of the owl observed at Jayathri Dias’ garden in Kottawa

මයිනකුගේ පමණ තරම් වන මේ බස්සා දිගින් සෙන්ටිමීටර 23-25 පමණ වේ. දුඹුරුවන් හෝ අළුවන් පැහැයක් සහිත උඩු කය සුදෙන් වයිරම් ලෙස ඇත්තේ, පරිසරයට හොදින් අනුගත වීමට උපකාරී වෙමිනි. කන් පිල්ගොනු සහ දුඹුරු ඇසිපහති මගින් සමාන තරමේ අනෙක් බස්සන් ගෙන් වෙන් කොට හදුනා ගත හැකිය. දිවා කාලය අදුරු තැනක – ගස් බෙනයක් හෝ ගෙයක පියස්සක් යට හෝ ගත කරයි. කුඩුවක් නොසාදන අතර බිත්තර ලන්නේ කුහරයකය.

අපගේ ගෙවතු සහ නගරබදව වාසය කරන බස්සන් රැයේ විදුලි පහන් අසල හැසිරෙන්නට වැඩි කැමැත්තක් දක්වන්නේ එම ආලෝකය වෙත ආකර්ෂණය වන කෘමින් මෙන්ම එම කෘමින් අල්ලා ගැනීමට ඒ වෙත ඇදෙන හූනන් වැනි කුඩා සතුන් ද දඩයම් කර ගැනීම පිණිසයි. කුඩා මීයන් ද ඔවුන් ආහාරයට ගන්නේ අපට හානිකර සතෙකු ගේ ගහණය පාලනයට උදව් දෙමිනි.

ගොම්මනේදී තම දිවා නවාතැනෙන් එළියට එන මේ බස්සන් – විශේෂයෙන් ම ඔවුන්ගේ සුවැදී සමයේදී (Breeding season) තම සහකරුවන් අතරට වී නාද කිරීම සිරිතකි. සාමාන්‍යයෙන් බස්සන සියල්ලන් ම නාද කරනුයේ ‘හ්ම්…හ්ම්…’ කියා යැයි අප සිතුවත්, මේ කරපටි කන් බස්සා ගේ නාදය වෙනස් වේ. පක්ෂි විද්‍යාඥ G .M. හෙන්රි ගේ කුරුළු පොතෙහි මෙම නාදය දක්වා ඇත්තේ ‘What’ ඉංග්‍රීසි යන වචනය ‘t’ ගබ්ද නොනැගෙන සේ කියූ විට එන හඩ හා සමාන බවය. එය ‘වුක්’… ‘වුක්’… ලෙස තත්පර 2/3 පමණ අතරක් තබා ‘වු’ යන්න බර කර සිදු කරන නාදයක් නාදයක් ලෙස ද සැලකිය හැකිවේ. මෙසේ එක දිගට විනාඩි කිහිපයක් නාද කිරම මේ බස්සන් ගේ සිරිතකි.

Indian Scops Owl – home garden Kandy (c) Nimal Karunaratne

කෙසේ වෙතත් මොවුන් පැටවුන් සමග සන්නිවේදනයේදී නාදය වෙනස් වන අතර, එය පිඹින හඩක් ලෙස ඇසෙ. කොට්ටාවේ ජයත්‍රි පැවසුවේ ඇයගේ ගෙවත්තට ආ බස්සන්ද හහ්ම් හහ්ම්ම්ම්ම් සද්දෙ වෙනුවට කලවැද්දෙක්, ඌරුමීයෙක් පිබින සද්දයක් මෙන් පිබින සද්දයක් කළ බවයි. ඇයගේ මේ ප්‍රකාශය, මගේ මතකය 2003 අවුරුදු දා රාත්‍රිය වෙත රැගෙන ගියේය. 2003 වසරේ අප්‍රේල් 14 වනදා අවුරුදු නිමාවෙන් පසු දෙහිවල පිහිටි නිවසේ රාත්‍රී 7.30ට පමණ ජයත්‍රි කියූ පරිදිම අමුතුම පිඹින ශබ්දයක් ගෙවත්තෙන් ඇසුණු නිසා එය නිරීක්ෂණය කිරීමට මා එළියට බැස්සේ විදුලි පන්දමත් අතැතිවය. වැඩි වෙලාවක් ගත නොකරම ඒ ශබ්දය නැගු අවුරුදු අමුත්තන් සොයා ගැනීමට මට හැකි විය.

එම අවුරුදු දා අපේ දෙහිවල ගෙවත්තේ සිටියේ හරියටම බස්සන් පස් දෙනෙකි. ඒ දෙමාපිය බස්සන් සමග සිටි පැටවුන් තිදෙනෙකි. සමහර විටෙක එදා මුල්වරට දොරට වැඩි පැටවුන් අවට පරිසරය පිළිබද මහත් විමසිල්ලෙන් පසු විය. විටෙක තම හිස අමුතු ලෙසේ කරකැවූ ඔවුන් තවත් විටෙක ශරීරය පද්දීමකට ලක් කළේය. වහා පහතට පියඹා ආ වැදුණු බස්සකු, හූනකු අල්ලා ගෙන නැවත තම කුඩා පැටවුන් වෙත පියඹා ගියේය.

මෙම නිරීක්ෂණය මට වෙනස්, තරමක පිස්සු අදහසක් ගෙන ආවේ අලුත් අවුරුද්දේ ගෙවත්තට ආ අවුරුදු අමුත්තන්ට සංග්‍රහයක් නොකර යැවීම හොද නැති යැයි හැගුනු හෙයිනි. කුස්සිය අසල ගොඩ ගසා තිබු හට්ටි කිහිපයක් එහා මෙහා කරද්දී දිවගිය කැරපොත්තන් කිහිප දෙනෙකු මදක් අඩපන කර ගෙවත්තේ බස්සන් වසා සිටි අඹ ගස යටින් හෙමිහිට දමා අවේ මේ බස්සන් මගේ අවුරුදු සංග්‍රහය වූ කැරපොත්තන් අල්ලාගෙන කාවිදෝ යි සැකයෙනි.

එහෙත්, හිමිහිට නැවතත දොර දෙසට අඩි කිහිපයක් පිය තබද්දී ම වහා පහතට පියඹා ආ වැදුණු බස්සෙකු, අර කරපොත්තකු අල්ලා ගෙන එක්ෂණයෙන් නැවත පැටවුන් වෙත පියඹා ගියේ ඔවුන්ට කැවිමටය. අවුරුද්දේ ගෙදරට එන අමුත්තන් වෙනුවෙන් වෙන් කල කැවුම් කොකිස් වෙනුවට, මගේ අවුරුදු අමුත්තන්ට මේ කැරපොත්තන් පිළි ගැන්වීමට ලැබීම නම් මට මහත් සතුටක් විය. එම ක්‍රියාව එක්තරා ආකාරයක පවක් වුවත්, මේ බස්සන් ගේ ප්‍රතික්‍රියාව නිරීක්ෂණය කිරීමේ ආශාව ඊට වැඩි වූ නිසා, කීප වරක්ම මේ බස්සන්ට ඒ ‘කැරපොතු අවුරුදු සංග්‍රහය’ කළෙමි.

කරපටි කන් බස්සන් ගේ සුවැදි සමය (breeding season) පෙබරවාරි සිට මැයි දක්වා වේ. බිත්තර 2ක් හෝ 3ක් ගසක් බෙනයක, අතහැර දැමු ගොඩනැගිල්ලක කුහරයක හෝ වෙනත් බාධාවල් අඩු තැනක් බිත්තර දැමීම සදහා තෝරා ගනී. දෙමාපියන් තම පැටවුන් ආරක්ෂා කිරීමට ඉදිරිපත් වන්නේ, කැදැල්ල අසලට ළඟාවීමට නොදෙමිනි.

මේ අපි ගෙවන්නේ කර පටි කන් බස්සාගේ සුවැදී සමයේ අවසන් කොටස නිසා, ගෙවතු ආශ්‍රිත ව ජිවත් වන බොහෝ බස්සන් පවුල් වලට අලුත් සාමාජිකයන් එකතු වී සිටීමට බොහෝ සෙයින් ඉඩ තිබේ. ඒ නිසා ඔබත් මේ දිනවල රාත්‍රියේ ගෙවත්ත නිරීක්ෂණය කිරීමට යොමු වන්න. මේ බස්සන් ගේ නාදය අසේනවාදැයි අවධානයෙන් සිටීම, කරපටි කන් බැස්සා සොයා ගැනීමට ඇති ලේසිම ක්‍රමයයි. සමහර ගෙවතු වල මෙම බස්සන් දහවල සැගවී ගත කරනවා වන්නටත් පුළුවන්. ඉතින් ඔබගේ ගෙවත්තෙනුත් මෙවැනි නිශාචර කුරුල්ලන් – බස්සන් නිරීක්ෂණය කර තිබේ නම්, ඔබගේ අත්දැකීම් නුත් ‘ගෙවත්තේ ජෛව විවිධත්තවය’  වෙත යොමු කරන්න.

Muwanhelawatta road, Malabe 2013 (c) Ajith Gamage

Indian Scops Owl – home garden Kandy (c) Nimal Karunaratne

Little owls can be funny sometimes – Nov.2017 (c) Nimal Karunaratne

මේ බොහෝ කුරුළු පැටවුන් දොරට වඩින කාලයයි

පසු ගිය සතියේ ලියැවුනු පිළිහුඩු කැදැල්ල මෙන්ම, මෙම සතියේ මෙම බස්සන් පවුල ගැන ලිපියෙන් ද තහවුරු වනුයේ, මේ කාලය බොහෝ කුරුලු පැටවුන් දොරට වඩින සමයක් බවයි. පසුගිය සති කිහිපයේ දීම බොහෝ දෙනෙකු තමන් දුටු කුරුළු කැදලි මෙන්ම කුරුළු පැටවුන් ගේ ජයාරූප ද අප වෙත ඒවා තිබුනු අතර කැදලි වලින් වැටුණු කුරුළු පැටවුන් ට උදව් කරන්නේ කෙසේද කියා අසා යොමු කළ විමසුම් ද තිබු හෙයින්, ලබන සතියේ දී එවැනි කුරුළු පැටවෙකු ට උපකාර කරන්නේ කෙසේද යන්න පිලිබදව ත් සොයා බලමු.

ඔබ ගේ ගෙවත්තේ ත් මෙවැනි කුරුළු කැදැල්ලක් හෝ ලගදී දොරට වැඩි කුරුළු පැටවුන් නිරීක්ෂණය කර ඇත්නම් එවැනි අත්දැකීම් ද ‘ගෙවත්තේ ජෛව විවිධත්වය’ වෙත එවන්න. ගෙවත්තේ ඔබගේ නිරීක්ෂණයන් විදුසර පුවත් පත හරහා හෝ කෙළින්ම විද්‍යුත් තැපෑල මගින් malaka.rodrigo@gmail.com ලිපිනයට හෝ 0789330076 යන ජංගම දුරකතනයට කෙටි පණිවිඩයක් මගින් හෝ දන්න්වන්න.

ඔබගේ වැදගත් නිරීක්ෂණයන් මේ ලිපි පෙළ හරහා ඉදිරිපත් කිරීමට ද අවකාශ ලබා දීමට බලාපොත්තු වන්නෙමු.

PAGE 07_3 (1)Published on Vidusara 15.05.2019

International scientists will meet in Sri Lanka in September to discuss saving life forms in the tropics, where 80 per cent of all species live and where the greatest threats to biodiversity lie. Published on SundayTimes on 16.06.2019 http://www.sundaytimes.lk/190616/news/international-scientists-to-meet-in-lanka-on-tropics-crisis-353692.html 

Tropical region is home to diverse habitats (c) Ruchira Somaweera

“About 200 world-renowned scientists are expected to participate in this conference, organised by the Association for Tropical Biology and Conservation (ATBC)’s Asia-Pacific Chapter,” Dr. Enoka Kudavidanage, conference chair and ATBC country representative said.

Discussions will take place with a heightened sense of urgency as a key United Nations study predicts that 1 million species risk extinction.

“The bonds that hold Nature together may be at risk of unravelling from deforestation, overfishing, development and other human activities,” National Geographic stated, reporting on the results of the UN Global Assessment Report on Biodiversity and Ecosystem Services issued in May.

The tropics, which encompass 40 per cent of the Earth’s surface area, has diverse habitats ranging from rainforests to deserts, savannah to mangroves that are threatened by deforestation, overfishing, poaching, climate change, pollution and invasive alien species.

The knowledge aired at the conference would help scientists dealing with biodiversity problems in Sri Lanka, conference co-chair, Dr. Sampath Seneviratne of the University of Colombo, said.

The event would be a good opportunity to put Sri Lanka at the “focal point of conservation science at this important juncture”, said Professor Savitri Gunatilleke, Emeritus Professor at the University of Peradeniya.

Dr. Gunatilleke, who was awarded Honorary Fellowship of the ATBC in 2016, the first Sri Lankan to be honoured thus, pointed out that this country had a number of “renowned conservation scientists and many young researchers who aspire to be successful scientists of tropical biodiversity”.

The ATBC conference, the first of its kind to be held in Sri Lanka, will take place at MAS Athena, Thulhiriya from September 10-13. Visit http://atbcap2019.org/index.html for details.

Founded in 1963, the ATBC is the world’s largest and oldest academic society dedicated to the study and conservation of tropical ecosystems. As many as 65 countries are involved in its activities.

Meanwhile the much-hyped World Wildlife Conference (CITES COP18) has been postponed to October pending security clearance following the Easter Sunday bomb attacks.

Authorities hope this conference, which hundreds of foreign scientists are expected to attend, will boost the tourism industry which was devastated by the bombings, carried out by Islamic militants in churches and hotels on April 21.

Most of the earth’s biodiversity hotspots are in tropical region

From Feb/March to May; lots of garden bird species breed. Observation of these nests (ofcourse with care without disturb them) are an interesting activity that makes you more closer to nature. This article discusses about the breeding season of common garden birds in Sri Lanka and importance of observing them without disturbing the nest. This was published on 16.05.2019 on my column ‘Biodiversity of Home Gardens’ on Vidusara Science Weekly. 

මේ ගෙවතු ආශ්‍රිතව හමුවන බොහෝමයක් කුරුල්ලන් ගේ සුවදි සමයේ අවසාන කාර්තුවයි. සති කිහිපයකට පෙර ‘ගෙවත්තේ ජෛව විවිධත්ත්වය’ තුළින් ඉදිරිපත් කෙරුණු අප නිවස ඉදිරිපස තිබු පිළිහුඩුවන් ගේ කැදැල්ල පිලිබදව ඔබට මතක තිබේයැයි සිතමි. මේ වනවිට එම කැදැල්ලෙන් පිලිහුඩු පැටවුන් ඉගිල ගොසින් හමාරය. පසු ගිය සතියේ ලිපිය අවුරුදු දා දුටු කරපටි කන් බස්සන් ගේ පැටවුන් පිළිබද කියවිණි. මිට අමතරව මෙසේ නිරීක්ෂණය කල කුරුළු කැදලි හා ළගදි දොරට වැඩි කුරුළු පැටවුන් කිහිපයකගේ ම විස්තර කුරුළු ලෝලීන් කිහිප දෙනෙකුම පසුගිය දා ඉදිරිපත් කොට තිබුනේ, කැදලි වලින් දොරට වැඩිම් මේ කාලයේ දී බහුලව සිදුවන බව පසක් කරමිනි.

එවාර්ට්ස් රැන්ලේ විසින් ජයාරූප ගත කල නාවල තෙත් බිම් උද්‍යානයේ තිබු කහ කුරුළු කැදැල්ල අප්‍රේල්.2019

මහාචාර්ය සරත් කොටගමගේ ‘සිරි ලක කුරුල්ලෝ’ අත් පොතේ අර්ථ දැක්වීම අනුව ‘සුවැදීම’ (Breed) යනු පැටවෙකු බිහි කිරීමේ මුළු කටයුත්තටම පුළුල් ලෙසින් ද පටු ලෙසින් ද යොදා ගත හැකි වචනයකි. සහකරු තේරීමේ සිට පෙරපෙම් හැසිරීම් ඔස්සේ ලිංගික එක්වීම තෙක් ද ඉන් පසු කැදලි තේරීම, කැදලි තැනීම, බිත්තර දැමීම, බිත්තර රැක්විම, පැවවුන් බිහි කිරීම, පැටවුන්ට කැවීම, පැටවුන් රැක බලා ගැනීම, පැටවුන් කුඩුවෙන් පිටතට එක කර ගෙන යාම යන කටයුතු සහ අන්තිමේදී පටවා නිවහල් සතෙකු බවට පත් වීම දක්වා සියලු කටයුතු පුළුල් අරුතින් සුවැදීමට අයත්වේ. පටු ලෙස අර්ථ දැක්වීමේ දී කුඩුව තැනීම ඇරඹීමේ සිට පැටව කුඩුවෙන් පිට වීම තෙක් වූ සියලු කටයුතුවලට සුවදීම යයි කියනු ලැබේ.

සුවැදීමට, එනම් පැටවෙකු බිහි කිරීමේ මුළු කටයුත්තට අදාළ කෙරුම් රැසක් කුරුල්ලන් හදුනාගැනීමට ද උදව් වේ. මේ කෙරුම් අතර සහකරු තේරීම, කැදලි තැනීම, බිත්තර රැකීම සහ පැටවුන් රැක ගැනීම වෙයි. ඒවාට අදාලව මානාවන් හොට පිළිහැඬවීම (Beak rattling – හඩක් නිකුත් වන පරිදි කුරුල්ලෙකු තම හොටයේ හනු දෙක නැවත නැවත ගටවා ගැනීම), කොන්ඩයන් සහ පොල්කිච්චන් පියාපත් විතිරවමින් නැටීම, කෑදැත්තා සිය කිරිල්ලිය කැදැල්ල තුල මැටි ගසා සිර කිරීම, කපුටන් සහ දෙමලිච්චන් සමාජ පීරිමේ (Social preening -තම හොටයෙන් එකිනෙකා ගේ පිහාටු පීරා දීම/පිරිමැදීම) යෙදීම යන කටයුතු නිදසුන් කිහිපයකි.

ඩිලාන් ජයවික්‍රම ගේ තලවතුගොඩ ගෙවත්තේ නිරීක්ෂණය කල සුටික්කාගේ කැදැල්ල. පෙබරවාරි 2019

මාර්තු සිට අප්‍රෙල්/මැයි මාස වලදී ගෙවතු ආශ්‍රිතව ජීවත් වන බොහෝ කුරුල්ලන් කැදලි තැනීම සිදු කරයි. ඉතින් මේ කැදලි තනන සමයේ කොතරම් දේවල් අපේ ගෙවත්තේ නිරීක්ෂණයට තිබේ ද..?

ඔබත් ඔබගේ ගෙවත්තේ කැදලි තනන කුරුල්ලන් පිළිබද සහ සුවැදී සමය ආශ්‍රිත අනිකුත් ක්‍රියා කාරකම් ගැනත් අධ්‍යයනයට උනන්දු වන්න. කෙසේ වෙතත් කැදලි සහ පැටවුන් නිරීක්ෂණය කිරීමේ දී සහ ජයාරූප ගැනීමේදී අප විශේෂයෙන් පරිස්සම් සහගත වීම ඉතාමත් වැදගත් වේ. කුරුලු කූඩුව අසල ඇති ගස්, ගස් අතු, පත්‍ර ආදිය ඉවත් කිරීම එහා මෙහා කිරීම සිදු කිරීමෙන් වැළකිය යුතු වනුයේ එමගින් කැදැල්ල විලෝපිකයන්ට නිරාවරණය විය හැකි බැවින්, කැදැල්ලට අනතුරක් වීමට බොහෝ විට ඉඩ තිබෙන නිසාය.

කුරුළු පැටවුන් නිරීක්ෂණයේදී ද පරිස්සම් විය යුතුය. බොහෝවිට දෙමාපියන් තම පැටවුන් ආරක්ෂාකාරී තැනක තබා ආහාර සොයා යන අවස්ථා තිබේ. එවන් අවස්ථාවක තනිවම සිටින පැටවුන් ඔබගේ පැමිණීමෙන් කලබල වී එම ආරක්ෂාකාරී තැනින් ඉවත් වීමෙන් ලෙහ්සියෙන් විලොපිකයෙකුට ගොදුරුවීමට ඉඩ තිබේ. ඕනෑවට වඩා කිට්ටු වීමෙ දී කලබල වී පැටවුන් දෙමාපියන් ගෙන් වෙන් වීම ද විය හැකිය. නිරීක්ෂණයේ දී හෝ ජායාරුප ගැනීමේදී සැම විටම කුරුල්ලන් ගේ ආරක්ෂාව සැමවිටම ප්‍රමුඛ ව සැලකිය යුතු බව මතකයේ තබා ගන්න.

කැදැල්ලක් අනතුරට පත් වී හෝ කුරුළු පැටවකු එලියට වැටි සිටියහොත් කල යුතු හොඳම දේ, ගෙදර රැගෙන විත් ආරක්ෂා කිරීමට වඩා දෙමාපිය කුරුල්ලන් වෙත බාර දීමයි. එවන් පැටවකු මුනගසුනහොත් හැකියාවක් ඇතොත් නැවත කැදැල්ලේ තබන්න. තුවාල වී සිටිනම් හෝ දෙමාපිය කුරුල්ලන් ඒ අවට නැතිනම් පමණක් ම  මෙවන් අනතුරට පත් කුරුල්ලන් ට උදව් කිරීමට උත්සාහ කරන්න.  කොළඹ අවටින් මුණ ගැසුන කරදරයට පත් කුරුල්ලකු නම් වනජීවී දෙපාර්තමේන්තුව යටතේ අත්තිඩියේ ක්‍රියාත්මක කරදරයට පත් වන සතුන් බේරාගැනීමේ සහ පුනරුත්තාපනය කිරීමේ මධ්‍යස්ථානය (දුරකථන අංක 0113604147) වෙත භාර දිය හැකිය.

පහත දක්වනුයේ අප ගෙවතු ආශ්‍රිතව දැකගත හැකි පොදු කුරුල්ලන් කිහිප දෙනෙකුගේ සුවැදී සමයන් ලෙස මහාචාර්ය කොටගම ගේ ‘සිරි ලක කුරුල්ලෝ’ කුරුළු අත්පොතෙහි දැක්වෙන කාලයන් වේ.  සමහර කුරුල්ලන් ට සුවැදී සමයන් දෙකක් තිබෙන අතර සමහරෙකු ට නිශ්චිත සුවදි සමයක් දැක්විය නොහැක (නැතහොත්, එවන් කුරුල්ලන් ගේ කැදලි වසර පුරාම විටින් විට දැක ගත හැකිවේ).  සමහර කුරුල්ලන් මෙහි දැක්වෙන කාලයන් ට අමතර වද කැදලි තැනීම සිදු කිරීමට ඉඩ තිබෙන අතර, නිසි ලෙස වාර්තා කල ඔබගේ නිරීක්ෂණයන් කුරුළු විද්‍යාඥයන්ට තම දත්ත යාවත්කාල කරගනිමට උපකාරී වනු ඇත. ඒ නිසා ඔබගේ ගෙවත්ත හෝ අවටින් ද මෙවැනි කැදැල්ලක් හෝ පැටව් නිරීක්ෂණයන් ක්ෂේත්‍ර පක්ෂි අධ්‍යයන කවය වෙත email මගින් ලබා දෙන්න gardenbirdwatch.srilanka@gmail.com.

අජිත් ගමගේ විසින් රාජගිරියේ තම ගෙවත්ත අසල නිරීක්ෂණය කල පොල්කිච්චාගේ කැදැල්ල

දෙමලිච්චා – මාර්තු-මැයි (මුල් වතාව) අගෝස්තු – නොවැම්බර් (දෙවැනි)

පොල්කිච්චා : සුවදීම අවුරුද්ද පුරාම සිදුවිය හැකි වුවද මුල් වන්නේ මාර්තු සිට සැප්තැම්බර මාස

ඉන්දු කලුකිච්චා : මාර්තු-සැප්තැම්බර්

බැම සුදු පවන්පෙන්දා : අප්‍රේල්-මැයි

කව්ඩා : පෙබරවාරි – මැයි

පොලොස් කොට්ටෝරුවා: පෙබරවාරි සිට ජූලි (පළමු) අගෝස්තු-සැප්තැම්බර් (දෙවැනි)

රත්-කෑරලා (black-rumped Flameback) : මාර්තු-ජුනි (පළමු) අගෝස්තු-සැප්තැම්බර් (දෙවැනි)

ගේ කුරුල්ලා : වසර පුරාම

ලෝටන් සූටික්කා (Loten’s Sunbird) : පෙබරවාරි-මැයි 

ලාතුඩු පිළිලිච්චා : ජනවාරි-අගෝස්තු

කහ කුරුල්ලා : ඔක්තෝබර්-මැයි

මයිනා: මාර්තු-සැප්තැම්බර්

රෑන ගිරවා: සුවදි සමය නොවැම්බර් සිට ජුනි දක්වා යැයි පොදුවේ සැලකුවත් වසරේ ඕනෑම විටෙක පැටවුන් මෙන්ම සුවැදී හැසිරීම් දැක ගත හැකිවේ

ළයසුදු කොරවක්කා: අප්‍රේල්-අගෝස්තු

බමුණු පියාකුස්සා : ඔක්තෝබර් – අප්‍රේල්

මොණරා : දෙසැම්බර් – මැයි

රත් යටිමල් කිරළා : අප්‍රේල් – අගෝස්තු

අළු කොබෙයියා : සුවැදී සමය අවුරුද්ද මුළුල්ලේම වාගේ පැතිරේ. එහෙත් පෙබරවාරි-ජුනි / අගෝස්තු-සැප්තැම්බර් මුල් තැන් ගනී

නීල මහගොයා : දෙසැම්බර් – මැයි

කොව්ලා : සුවැදී සමය පොදුවේ අප්‍රේල්-අගෝස්තු දක්වා

ඇටි-කුකුළා (Greater Coucal) : සුවැදී සාමය පෙබරවාරි-සැප්තැම්බර් (පළමු) / ඔක්තෝබර් – දෙසැම්බර් (දෙවැනි)

කරපටි කන්බස්සා (Collared scops owl) : පෙබරවාරි-මැයි

ළයසුදු පිළිහුඩුවා : දෙසැම්බර්-ජුනි (මාර්තු/අප්‍රේල් මාස වල සුලබයි)

කොණ්ඩයා : මාර්තු-මැයි  / අගෝස්තු-සැප්තැම්බර්

බට්ටිච්චා: සුවැදී සමය අවුරුද්ද පුරාම පවතී. පෙබරවාරි – මැයි මුල් මාස වේ 

I first observed that a Tailor Bird sleeps on an ornamental plant hanging from upstairs. The bird continues to sleep on this place upto today (i.e.29th June). Tailor bird puffs its feathers and tuck its head under its wing to make its profile hide from potential predator. The bird is undisturbed even anybody goes very close to it. This is published under ‘Biodiversity of Home Garden’ column on Vidusara Science Weekly on 29.05.2019. 

රටෙහි මොන වාතාවරණය තිබුනත්, අපේ ගේ සහ ගෙවත්ත සුපුරුදු පරිදි වෙසක් සැරසිලි වලින් සරසන්නට ලැහැස්ති වුයේ වෙසක් දිනයට සති කිහිපයක සිටමය. වෙසක් පහන් කූඩු කිහිපයක් තනා නිම කර, කොඩි වැලක් තනා, පැරණි විදුලි බුබුළු වැලේ දුහුවිලි පිසදා, වෙසක් දිනයට පෙරදා රාත්‍රියේ ගේ ඉදිරිපස නිරීක්ෂණය කිරීමට එළියට ආවේ මේ සැරසිලි එල්ලන ආකාරයේ දළ සැලැස්මක් ගසා ගැනීමටය.

මෙසේ නිරීක්ෂණය කරන අතරතුර ඉහළ තට්ටුවේ බැල්කනියෙන් පහළට වැටෙන සේ වවා තිබු විසිතුරු මල් වැලේ යම් අමුත්තක් එක් වරම ඇස ගැටුනත් ඒ කිමෙක්දැයි එක් වරම සිතා ගැනීමට නොහැකි විය. කහ පැහැති මල් පිපුණු, පහතට වැටි තිබුණු මේ මල් වැල වෙත වඩාත් ලංවී එය නිරීක්ෂණය කරද්දී, සුදු පැහැයට හුරු බෝලයක් වැනි දෙයක් නිරීක්ෂණය විය. බෝලයේ එක පසෙකින් කුඩා කුරකි. කිසිදු හැල හොල්මනක් නොමැති මේ කුඩා බෝලය කුරුල්ලෙකු වන්නට ඇතැයි මට අනුමාන කිරීමට හැකිවුයේ වසර ගණනාවක් කුරුල්ලන් අධ්‍යනය කර තිබීමේ පළපුරුද්ද නිසාම පමණෙකි.

තවත් ළඟාවී නිරීක්ෂණය කළත්, කුරුල්ලාගේ ඔලුව සොයා ගැනීමට නොහැකි වුයේ එය හොදින් තටු අතර සඟවා ගෙන සිටි නිසාවෙනි. පිහාටු හොදින් පුම්බා ගෙන සිටි නිසා කුරුල්ලෙකුගේ සාමාන්‍ය ප්‍රමාණයට වඩා රවුම් ස්වාභාවයක් ගත් අතර වලිගය පමණක් ශරීරයෙන් ඉවතට කෙළින් විහිදී තිබිණේ කුරුල්ලකු යයි කිසිවෙකුටත් සිතාගත නොහැකි අයුරකිනි.

සුදු පැහැ ශරීරයේ මිශ්‍රවී තිබු කොළ පැහැයත්, ප්‍රමාණයත් උපයෝගී කර ගෙන මේ සිටින්නේ නිදා සිටින බට්ටිච්චේකු (Tailor Bird) බව නිවැරදිව හදුනා ගැනීමට මට තවත් මද වෙලාවක් ගත විය.

ගෙයි ඉදිරිපස ආලින්දයේ ප්‍රධාන විදුලි බුබුල අසලම නිදා සිටි බට්ටිච්චා, පහතින් සිදු කරන අපගේ ක්‍රියාකාරකම් වලට කිසිදු ප්‍රතිචාරයක් නොදක්වා සිටීමට තරම් දක්ෂ විය. වහා කැමරාව ගෙන්වා ගත මා මේ නිදා සිටින බට්ටිච්චාගේ ජායාරූ කිහිපයක් ම ගත්තේ විවිධ කොනයන්ගෙනි. කෙසේ වෙතත් කැමරාවේ විදුලි ආලෝකය නිසා කලබල වනු අත්දෝයි සැකය නිසා flasher නොදල්වා මෙම ජායාරුප ගත නමුත්, කුරුල්ලා නම් කලබලයක් නොපෙන්විය.

පසුදා – මැයි 18  වෙසක් දා උදෑසන 7ට පමණ නිරීක්ෂණයේදී බට්ටිච්චා ඒ වනවිටත් නිදි ගැට කඩා, තම යහනෙන් නික්ම ගොස් තිබිණි. සමහර කවි, ගීත වල ‘මල් යහනක’  සතපන බව කාව්‍යමය අර්ථයෙන් පැවසෙතෙත් මේ බට්ටිච්චා නම් සැබවින්ම සිටියේ ‘මල් යහනක’ බව පෙනුනේ කුරුල්ලා සිටි කහ පැහැ මලින් බර මල් වැල උදෑසන දී දුටු විටදීය. තවත් වෙසක් සැරසිලි කිහිපයක් ම සැකසීමට දහවල කල් ගත වුනු අතර, ඒවා එල්ලිමටත්, විදුලි බුබුළු වැල් වලින් ගෙවත්ත ආලෝකමත් කිරීමටත් පහතට බැස්සේ රාත්‍රී 6.45 පමණ දීය. මේ වනවිටත් බට්ටිච්චා තම පුරුදු නවාතැනට පැමිණ සිටි අතර, වෙසක් සැරසිලි කිරීමේදී කලබල වී ඉගිල යාවී දොයි සැක සිතුනත් කුරුල්ලා ඒ පිළිබද එතරම් තැකීමක් නොකර නිසොල්මනේ බලා හිදිම මගේ සැනසුමට කාරණයක් විය. ඉහළ තට්ටුවේ සිට ගෙවත්ත දක්වා ඇදුනු විදුලි බුබුළු වැල ක්‍රියාත්මක කල විට, නොයෙක වර්ණයෙන් නිවී නිවී වැටෙන ඒ විදුලි බුබුළු දෙස මේ බට්ටිච්චා මද වෙලාවක් බලා සිටියේ වෙසක් සිරිය නරඹනවා මෙනි.

The location this bird sleep is encircled

රාත්‍රියේදී මොර සූරන වැස්සක් වැටුනේ තද සුළඟකුත් සමගය. කුරුල්ලා සිටි මල් වැල තදින් නොතෙමුන ද සුළඟ සමග එන වැහි පොද ඒ මත පතිත වූ අතර සුළඟට බට්ටිච්චා සිටි මල් වැල තදින් පැද්දීමට ලක්වුවද කුරුල්ලා එතනින් ඉවත් වුයේ නැත.

වෙසක් දිනට පසු දිනත් මේ බට්ටිච්චා එනු ඇත්දැයි මා සවස 6.15 පමණ සිට සෙවිල්ලෙන් සිටි අතර, කුරුල්ලා 6.30ට පමණ පැමිණ සිටිනු නිරීක්ෂණය කලෙමි. ටික වෙලාවක් නිසොල්මනේ හිඳ, ඉන්පසු ඔලුව උරපතේ හංගා ගෙන නිසොල්මන්ව නිදා ගන්නට ගියේ 6.40 ට පමණ වේ. මැයි 17 සිට මෙම ලිපිය ලියන මැයි 26 වැනි ඉරිදා ද  ද බට්ටිච්චා එකම තැන ලැගුම් ගනු නිරීක්ෂණය කෙරිණි.

මේ බට්ටිච්චා නිදා සිටි මල් වැල තිබුනේ අපි හැවොම නිතර ම එහා මෙහා යන විවෘත ස්ථානයකය. ඉස්තෝප්පු වේ තිබුණු ප්‍රධාන විදුලි බුබුල ට අඩියක තරම් ආසන්නයෙන් තිබූ වැලම තෝරාගෙන තිබු අතර, සැර ආලෝකයක් ඇති මේ විදුලි බුබුල නිවන / දල්වන විටදී ද බට්ටිච්චා කිසිදු කලබලයක් නොපෙන්විය (මේ හේතුව නිසාම පසුව මේ බට්ටිච්චාගේ ජයාරූප කිහිපයක් කැමරාවේ Flasher .ආලෝකය භාවිතයෙන් පසුව දුරින්  සිට ගන්නා ලද්දේ කුරුල්ලා සිටි ඉරියව් හොඳින් සටහන් කර ගැනීමටය.)

ඉතින් මෙවැනි අනාරක්ෂිත යැයි බැලු බැල්මට පෙනෙන මෙවැනි තැනක් රාත්‍රී නවාතැන ලෙස තෝරා ගැනීමට නුවණට හුරු නොවේයැයි ඔබට සිතෙනු ඇත. මේ කුරුල්ලන් ට සිටින ප්‍රධාන විලොපිකයකු වනුයේ බළලා වැනි සතුන්ය. උඩ සිට එල්ලෙන සිහින් මල් වැලක් නිසා, බළලුන් ගෙන් මේ තැන ආරක්ෂිතවේ. උකුස්සා වැනි ගොදුරු කුරුල්ලන් රාත්‍රියේදී නැති අතර, මේ ප්‍රදේශයේ දක්නට ලැබෙන කුඩා බස්සන් වර්ග වලින් කුරුල්ලන් ට තර්ජනයක් නැත. ඊටත් වඩා, නිසොල්මන් ව හිස තටු අතර සගවා ගෙන සිටින ඉරියව්ව නිසා කොහොමටත් මේ ඉන්නේ කුරුල්ලකු බව සොයා ගැනීමට අපහසුය. අනිත් පැත්තෙන් බැලුවහොත්,  මෙම මල් වැලට අවට පරිසරයම හොදින් දිස්වෙන නිසා අවශ්‍ය වුවහොත් අවට නිරීක්ෂණයට කුරුල්ලාට අවස්ථාව ලබා දෙයි.

නිදා සිටින බට්ටිච්චන් පිළිබද අන්තර්ජාලයේ කළ සේවිමකදී මා දුටුවේ සිංගප්පුරුව, ඉන්දියාව වැනි බට්ටිච්චන් සිටින රටවල කුරුළු ලෝලීන් ද ඉඳ හිට මෙවැනි සමාන අත්දැකීම් විද ඇති බවයි.

මේ මා විසින් නිදා ගෙන සිටිනා බට්ටිච්චකු ගෙවත්තේදී දුටු දෙවැනි අවස්ථාව වේ. පළවෙනි අවස්ථාව මිට වසර ගනනාවකට පෙර අත්දැකීමක් වන අතර ඒ හබරල පලයක පත්‍රයක නිදා සිටි ඒ බට්ටිච්චා දුටුවේ මා මොකක් දෝ හේතුවකට ඒ හබරල පැලය ඇල්ලීමට යාමේ දිය. මිට අමතරව රාත්‍රියේ නවාතැන් ගත් සුදු රෙදි හොරා (අසියා  සුදු රැහැන් මාරා), දෙමලිච්චන් සහ පොල්කිච්චන් ගෙවත්තේ දී නිරීක්ෂණය වී තිබේ.

ඉතින් බලන්න ඔබට මෙවන් අත්දැකීමක් කුරුල්ලන් බැලීමට වෙනත් පරිසර පද්දධතියකට චාරිකාවක දී ලබා ගත හැකි වෙතැයි ඔබ සිතනවා ද..? සිංහරාජය වැනි වනාන්තරයක දී ඔබට දුර්ලභ කුරුල්ලන් දැක ගත හැකි වනු ඇත. බුන්දල වැනි තෙත් බිමකදී දහස් ගණන් කුරුල්ලන් බලා ගත හැකි වනු ඇත. එහෙත් ගෙවත්තත් ඒ හා සමානම සිත්ගන්නා සුළු, අපුර්ව මෙවැනි සිදුවීම් වලින් බහුලය. ඔබත් මබ අවට ගෙවත්තේ ජෛව විවිධත්වය නිරීක්ෂණයට පුරුදු වන්න. විශේෂිත සිදුවීමක් නම් අප වෙත ලියා එවන්න.

වෙසක් දා සිට කළ කළ අහඹු නිරීක්ෂණයන් ගෙන් තහවුරු වුයේ සවස 6.40 ට මේ බට්ටිච්චා සාමාන්‍යයෙන් නිදන්නට යන බවය. මෙසේ රාත්‍රිය ගත කොට මේ බට්ටිච්චා උදෑසන නික්ම යන වෙලාව සොයා ගැනීමට ද ඇති වු කුකුස නිසා මැයි 26 ඉරිදා උදයේ 5 සිට නිරීක්ෂණය කළෙමි. එහිදී නිරීක්ෂණය අනුව බට්ටිච්චා තම නවතනෙන් ඉගිලී ගියේ හරියටම අලුයම 5.40 ටය. අවදි වූ වහාම ඉදිරියේ වූ ගස් ගොන්න වෙත පියඹා ගියේය.

මයි 26 දා සවස නැවතත් මෙම බට්ට්ටිච්ච නිරීක්ෂණයට සවස 6.20 වනවිට යද්දී, කුරුල්ලා ඒ වනවිටත් තම රාත්‍රී නවාතැන වෙත් ඇවිත් සිටියේය. තම පිහාටු පිරිමදිමින් වට පිට බලමින් 6.30 පමණ තෙක් කල් වැරූ බට්ටිච්චා ගේ ජායාරූප නිරීක්ෂණයේදී පෙනී ගියේ පිරිමදීමෙන් සෙමින් සෙමින් ශරීරයේ ම පිහාටු පුම්බා ගනිමින් සිටින අයුරුයි. කෙසේ වෙතත් බට්ටිච්චා තම හිස සඟවා ගෙන පුර්ණ නින්දකට වැටුනේ 6.40 ට ආසන්නයේ දීම ය.

Tailor bird (c) Hari Namasivayam

කුරුල්ලෝ නිදා ගන්නවා ද..?

කුරුල්ලන් ද අනිත් බොහෝ සතුන් මෙන් නිදා ගන්නා නමුත්, එය අපි නිදා ගන්නවා ට වඩා සංකීර්ණ ක්‍රියාවලියකි. විලෝපිකයන් ගෙන් ආරක්ෂා වීම පිණිස සැමවිටම විමසිලිමත් වීම වැදගත්වේ. එනිසා කුරුල්ලන් ට කෙටි නින්ද ඇති බව ත්  එසේම සමහර කුරුල්ලන් ගේ මොලයේ එක් පසක් අවධියෙන් තබා අනිත් පස නින්දට යැවිමේ අපුරු හැකියාවක් තිබෙන බව ත් සදහන් වේ (ඉක්මනින් ඇහැරී ක්‍රියාකාරී වියහැකි ලෙස නිදා ගන්නා විට ‘කුකුළ් නීන්ද’ ලෙස හැදින්වීම නිසි ලෙසම ගැලපෙන යෙදුමක් වන්නේ එහෙයිනි). මෙය unihemispheric slow-wave sleep (USWS) ලෙස හැදින වෙන අතර සමහර නිහැරී කුරුල්ලෝ දිගු සංචරණයකදී ගුවනේ පියා හඹා යද්දී ම මෙසේ කිරීමේ හැකියාව තිබේ යැයි සොයා ගෙන ඇත.

නින්දේදී කුරුල්ලන්ගේ ග්‍රහණය ගිලිහි බිමට නොවටෙදැයි තවත් ප්‍රශ්ණයකි. ශරීරයේ බරත් සමග කකුලේ පේශීන් හොදින් හිර කර ගැනීමේ හැකියාව කුරුල්ලන්ට ඇති නිසා නින්දේදී නොවැටී සිටීමට ඔවුන්ට පිළිවන. එසේම ගිරවුන් වැනි සමහර කුරුල්ලන් යටි අතට නිදා ගන්නා අතර, ඔවුන් තම නිය වලින් නොවෙටෙන සේ යමක එල්ලී සිටි.

Published on SundayTimes on 14.04.2019 http://www.sundaytimes.lk/190414/news/tiny-orchid-with-the-name-of-a-giant-345337.html

April is the month of flowers and there is no better time to announce that a newly-discovered orchid named Pteroceras dalaputtuwa in memory of the iconic tusker, Galgamuwa Dala Puttuwa, tragically killed for its tusks, has been added to the list of flowers endemic to Sri Lanka. The tiny Dalaputtuwa orchid is a partially opened flower about 10mm long and 5mm wide, with short, yellowish petals and an elongated rectangular-oval hollow extension called a spur. It was discovered in 2014 during a floristic survey and after periodic observations, researchers found that it flowers from late June to September.

The plant has long roots that can grow upto 14-22cm to attach themselves to tall forest trees, usually of the Dipterocarpus family (hora trees). Dalaputtuwa is believed to be restricted to Kudawa forest reserve in Ratnapura where researchers have found only about 20 plants. This puts it on the Critically Endangered list.

Although the Dalaputtuwa orchid closely resembles an orchid native to the Philippines, Sri Lankan researchers have, after thorough analysis, established it as an orchid unique and endemic to Sri Lanka. Their study has been published in the peer-reviewed botanical journal, Phytotaxa, with the authors’ names given as Tharaka Priyadarshana, Anusha Atthanagoda, Ishara Wijewardhane, Kawshalya Siriweera, Nimantha Aberathna, and Pankaj Kumar.

Earlier in their survey, the researchers discovered another new orchid species. This flower, named Oberonia meegaskumburae or fairy orchid, which was found in the Samanala Nature Reserve, along the Kuruwita-Erathna footpath.

Describing the Dalaputtuwa discovery, the researcher said, “This could be the first time in the history of plant nomenclature that a new species has been named after an elephant”. The tusker, Galgamuwa Dala Puttuwa, was killed by poachers in 2017 for its renowned long, entwined tusks.

Lead researcher Tharaka Priyadarshana said he and his colleagues chose the tusker’s name for the new orchid to attract wider public and government interest in improved conservation policies to protect
Sri Lanka’s biodiversity.

The new orchid’s generic name, Pteroceras, is derived from the Greek “pteron” and “keras”, which mean wing and horn respectively, referring to the two narrow and wing-like appendages at the base. This is a small group of orchids comprising 21 species in several countries. In Sri Lanka so far, only one species of Pteroceras is known, but  Pteroceras viridiflorum is also known mainly from drawings. As this orchid was not observed for the past 150 years, it was categorised as ‘Possibly Extinct’; however, recent floristic surveys conducted by the same researchers led to the rediscovery of Pteroceras viridiflorum.

Orchids form one of the largest flower families in Sri Lanka, with 191 known species, 58 of them endemic to the country.

They are threatened by habitat destruction and direct exploitation, with people collecting wild orchids for use as ornamental plants. Orchids are also sensitive to environmental changes such as moisture levels, so climate change and pollution also threaten their survival.

Published on SundayTimes on 31.03.2019 http://www.sundaytimes.lk/190331/news/is-it-a-bear-a-monkey-or-sri-lankas-own-hobbit-343247.html

Purported encounters with Nittaewo, the legendary dwarf men of Sri Lanka, have emerged from different parts of the country over the past few weeks but experts say these sightings are dubious.

The latest incident was reported from Thotamuna, Matara on March 18, with a villager claiming he had been assaulted by a group of dwarf men. Others also claimed to have seen these men, one describing them as having long claws, long ears and hairy bodies.

Similar accounts have come from Ampara, Kuliyapitiya, Anuradhapura and Walasmulla. In the Anuradhapura incident, a woman in Mahavilachchiya said she had been attacked by a dwarf man early morning on her doorstep. Her neighbour too came forward, sharing a similar incident that had allegedly taken place a few days previously.

A chain effect of Nittaewo sightings was triggered by chena farmers in Ampara. One farmer in Ampara said he had seen a mysterious dwarf man squatting in his chena. When he hurriedly called to the neighbouring farmer the dwarf had run away. It had a reddish mouth and hairy body, the farmer said. After TV stations aired the story, Nittaewo stories went viral on social media and more sightings emerged.

”Imaginary drawing of hairy hominids eviscerating a fallen Veddah with their hands”. By P.E.P. Deraniyagala, from Loris, June 1964

According to legend, Nittaewo are an extinct race of man-like beings in dwarf form, the male being about three feet tall, covered with fur and having talon-like nails. Nittaewo lived in small tribes and were said to steal meat from  veddahs and to attack solitary veddahs.

It is said the Nittaewo’s last refuge was in the Lenama mountains in Ampara in the Eastern Province, where angry veddahs chased them into a cave and lit a fire that blocked the cave’s entrance, resulting in their extermination. A team from the University of Sri Jayewardenepura probed the recent claims. “We investigated a few cases where people claimed to have seen Nittaewo recently but none of these were actual sightings of Nittaewo,” Professor Yasanjali Jayathilaka said.

“Even though the Nittaewo legend is real, it is unlikely that such a primitive creature could survive this long, hiding from humans, especially in populated areas,” she added.

The Nittaewo was first reported by British civil servant Hugh Nevill in 1886. He could not find anyone who had actually seen a Nittaewo but gathered stories from Mudaliar de Zylva and veddahs of the area for an article published in the journal the Taprobanian.

The name, Nittaewo, probably came from Niya-athi or Niyapothu-aya – those having long nails. There is no hard evidence such as fossil remains or skeletons to establish the existence of Nittaewo.

Zoo-archaeologist Kelum Manamendra-Arachchi, suggests that those reported at Lenama could be actually men who had gone wild. “In those days, villagers were isolated in jungles, so there could be inbreeding that could result in genetic mutated children. Such odd-looking ones were often cast out from villages and could have formed alliances with other similar outcasts, developing savage behaviour,” Mr. Manamendra-Arachchi said.

“However, recently in 2004 a very small human species classified as Homo floreseinsis – dubbed The Hobbit – was discovered, so we cannot completely rule out the Nittaewo as pure legend,” he pointed out.

Homo floresiensis lived on the Indonesian island of Flores until as recently as 54,000 years ago, according to scientists.

[Pradeep A. Jayatunga is another scholar who studied Nittaewo legend in details. He compiled the findings to a booklet titled ‘Nittaewo – the Hobbits of Sri Lanka’’ that was published in 2010. In his book, he describes the possibilities of what could given life to the Nittaewo legend and listed different theories. In most of the tales the Nittaewo appear as mysterious creatures with a combination of human and animal characteristics. This combination has given rise to a variety of vastly different candidates (from stump-tailed monkeys to an outcaste clan of humans) for the origin of the legend, Mr.Jayatunga wrote.

Some explorers like Dr.R.L.Spittle claims that Nittaewo could be infact a more savaged race of brown bear that believed to be lived in these areas of Sri Lanka. “Taking in to consideration the Nittaewo’s two supposedly outstanding characteristics of hairy bodies and long nails along with the ‘monkey chatter’ and ‘brutish noises’ of the original legend, Spittel rejects the Negritos or hominids (having no long nails or hairy bodies) and apes (having no long nails) as contenders, and suggests the sloth bear (or perhaps the extinct brown bear- Rahu walaha) as the best candidate” Mr.Jayatunga record what Spittle suggested in his book.

The rocky jungles of Lenama was an ideal area for bear that was having the habit of taking shelter in caves. The ‘monkey chatter’ and ‘brutish noises’ suggest the twittering the bears make while nibbling fore paws and the suction sound emitted while extricating larvae from anthills. They often go in groups- female carrying the young on her back, they are not averse to flesh and are great tree climbers.

According to Jayatunga, the early writer Hugh Nevill received his information from Ampara Mudaliar de Zylva who had given the most prevalent story of Nittaewo today. But when he queried it from one of his informant veddah, the veddah too said the Sinhalese got confused and it could be a misidentity of bear known as Rahu Walaha.

However, the legend of Nittaewo had been originated by Veddah, who are very good at identifying animals in jungle. So could they make a mistaken identity failing to separate a bear from a human form – others argue. So the Nittaewo legend still remains a mystery. Mr.Jayatunga concludes that the legend of the Nittaewo, though limited in sources and lacking eye-witnesses, still has qualities which make it worthy of research. However, careless attributing of anything unexplained to Nittaewo would not make any justification to the legend, experts say urging people to act more logically.]

Further reads http://serendib.btoptions.lk/article.php?issue=70&id=1716

Published on Mongabay 20.June.2019 https://news.mongabay.com/2019/06/deadlier-than-guns-explosive-bait-haunts-sri-lankas-elephants/

Elephant calf with a damaged mouth trying to drink water (c) courtesy Department of Wildlife Conservation.

• Explosive devices concealed in bait for bushmeat hunting have overtaken gunshot injuries as the primary cause of elephant deaths in Sri Lanka since last year.
• These devices, known as “jaw exploders,” are aimed primarily at wild boar, but are increasingly maiming and killing elephants, particularly in the island’s northcentral and eastern regions.
• The explosives cause horrific injuries, shattering the jaw and destroying soft tissue inside the mouth, leading ultimately to a slow and painful death from infection.
• One in five recorded elephant deaths last year were due to these devices, with most of the victims juvenile elephants under the age of 10.

Elephants in Minneriya (c) Rajiv Welikala

KURUNEGALA, Sri Lanka — Residents of the farming village of Irudeniyagama in Sri Lanka’s North Western province were taken by surprise last week when they saw a wild elephant calf trying to enter a house. They gave chase, but instead of returning to the nearby forest, the calf next tried to find shelter inside another house.

A closer look showed that the calf’s mouth was split open and all its teeth shattered. It had an infected wound with pus oozing from it.

The injury was caused by an improvised explosive device hidden in fodder bait used by villagers to hunt animals. Known locally as hakka patas, or “jaw exploder,” these devices are a combination of gunpowder and fragments of metal or rock packed tightly together. When bitten into or crushed inside an animal’s mouth, they explode, shattering the jaw and destroying the tongue and other soft tissue. The resulting infection can spread down through the esophagus, often leading to extremely painful deaths.

Leading cause of death

It’s meant to be a method of killing wild boars, a popular yet illegal bushmeat, and other game animals, but has contributed significantly to Sri Lanka’s increasing elephant deaths.

“Unable to eat or drink, the victimized elephants gradually become weak and unable to follow the herd. They are soon left behind. If there is a water hole nearby, they take refuge in them or, in cases like Irudeniyagama, elephants would come closer to human settlements,” said Isuru Hewakottage, a veterinary surgeon overseeing operations for the Department of Wildlife Conservation (DWC) in North Western province.

Of the 319 total elephant deaths recorded in 2018, 64 were caused by these explosive devices, or 20 percent, according to U. L. Taufeek, head of the DWC’s elephant conservation unit. That’s higher than the 53 elephants killed last year from gunshot injuries, previously the leading cause of elephant deaths in Sri Lanka. So far this year, 30 elephant deaths have been attributed to these explosives. The island is home to fewer than 6,000 Sri Lankan elephants (Elephas maximus maximus), a subspecies of the Asian elephant.

“Often, it is the young elephants below 10 years of age that get killed. The majority of the victims are elephant calves under 5 years of age,” Hewakottage told Mongabay.

“The young calves are both curious and playful. They also pick things and insert into their mouths, unlike the more wary adult elephants. Perhaps the younger beasts are able to see objects much closer as they have not yet grown to their full height. But adult elephants could be more discerning and able to detect the smell of gunpowder,” Hewakottage added.

Tharaka Prasad, the DWC’s veterinary chief, said it was “nearly impossible” to treat the severe damage done by these devices.

“In most cases, it is only possible to reduce the pain associated with their inevitable death,” he said. “Only a handful survive these explosive devices.”

Use of these improvised explosive devices targeting game animals was first reported in 2008 from the island’s east, but has since rapidly spread to other parts of Sri Lanka.

“Using explosives to kill animals is illegal,” environmental lawyer Jagath Gunawardanetold Mongabay. “Sri Lanka’s Fauna and Flora Protection Ordinance as well as the Explosives Ordinance contain specific provisions to deal with offenders.”

But actual enforcement is difficult, said Chandana Sooriyabandara, the DWC director-general.

“When an animal is killed using a firearm or by poisoning, poachers leave some trace that can aid detection. But in the case of these explosive devices, it is extremely difficult to trace the source,” he said, adding that any telltale signs can be concealed or disposed of.

Prithviraj Fernando, an elephant researcher and head of the Center for Conservation Research-Sri Lanka (CCRSL), told Mongabay that the problem needed to be addressed from both conservation and anti-poaching angles. “The best solution is to increase peer pressure to discourage poaching employing this barbaric method,” he said.

Many of the places where these explosive devices are used to hunt animals are also sites where human-elephant conflicts occur, with the hotspots being the island’s rice-growing heartland in the north-central and eastern regions.

Yet, despite instances of elephants destroying their crops, villagers have tended to demonstrate compassion and assist in elephant rescues and in treating the injured. Elephants enjoy a religious and cultural significance in Sri Lanka, but not everyone views the animals that way.

The DWC’s Sooriyabandara said sometimes the explosive bait is laid out specifically to target elephants seen as a nuisance to villagers. “It’s not all accidental. When a villager is killed or crops are damaged by elephants, outraged villagers often use these devices,” he said.

To mitigate the impact of the explosives on the island’s elephant population, conservation researcher Fernando said the villagers needed to be made aware of how much suffering they cause the elephants before they die. “Awareness is key. We need to encourage villagers to desist from using explosive devices,” he said.

Wildlife authorities are already working with conservation-focused organizations to spread the word and win public support, said Sooriyabandara. One such group is the Colombo-based Centre for Environmental Justice (CEJ), which hosts a series of dialogues to create awareness in human-elephant conflict hotspots.

Using videos and photographs, CEJ members highlight the agony of elephants maimed by the explosive devices, as well as the need to minimize conflict through better wildlife conservation methods.

“We work more with children and community leaders who can play a critical role in creating awareness,” said CEJ executive director Hemantha Withanage.

He added that the problem was no longer just a grassroots one. “There is a danger of illegal manufacturing of these explosives at a commercial scale, and this may result in more elephant deaths in the future,” Withanage said, adding that there was a consistent increase in elephant deaths due to the use of explosives.

The root of the problem is the bushmeat trade, elephant biologist Manori Gunawardena told Mongabay.

”To prevent increasing elephant deaths due to the use of improvised explosive devices, it is necessary to curb and control the illegal bushmeat trade,” she said. “People should be made aware of the consequences to the wild.”

Banner image of an elephant herd in Minneriya, in Sri Lanka’s North Western province, courtesy of Rajiv Welikala.

Sri Lanka needs to understand how critical the resources of the ocean are to an island nation’s security and end its centuries’-old apathy about protecting its maritime base, leading scientists told a conference.

The state-of-the-art Control room of the Norwegian research vessel Dr. Fridtjof Nansen

“As an island nation, the resources of the ocean are very important for development and changes to ocean patterns can bring bad impacts. Sri Lanka needs to put more effort into developing understanding of the oceans around us through scientific research,” Marine Environment Protection Authority (MEPA) General Manager Dr. Terney Pradeep Kumara said.

Culturally and historically, society had been detached from the ocean and the education system needed to bridge this gap.

“We haven’t realised the importance of coastal zones. For example, most often the cemeteries of villages along the coastal belt are set up adjacent to beaches, proving that, traditionally, Sri Lankan society hasn’t realised the importance of ocean and related ecosystems,” Dr. Pradeep Kumara said.

His comments were made on Ocean Science Day, marked on June 27, organised by the Intergovernmental Oceanographic Commission (IOC) of UNESCO, which is composed of 150 member states, including Sri Lanka.

The head of the IOC’s Ocean Science Section, Dr. Arico Salvatore, said Ocean Science Day – now in its second year – was established to demonstrate that ocean science aids societal goals.

Dr. Salvatore emphasised that countries such as Sri Lanka can benefit greatly from ocean science, particularly with ocean-based weather predictions that allow more effective planning of agricultural and fisheries operations.

“The tsunami warning system is a clear example how the application of ocean science can be used to save lives,” he added.

Ruhuna University’s Faculty of Fisheries and Marine Science students conduct research on board Dr. Fridtjof Nansen

Sri Lanka and adjacent countries benefit from the Indian Ocean Tsunami Warning and Mitigation System set up under the IOC’s leadership. At the time Sri Lanka was hit by the deadly tsunami of 2004, the Indian ocean region lacked a tsunami monitoring system. The late Professor Samantha Hettiarachchi was a major contributor to the success of the warning system, which began working in 2006.

“Sri Lanka has a lot of talent that will create champions in the field of ocean science. We are lagging behind in this field so we need to focus on a program to train more scientists in ocean science,” said Dr. Pradeep Kumara, a former head of the Department of Oceanography and Marine Geology at the University of Ruhuna.

Ocean science has evolved rapidly in recent years in response to growing international interest in ocean use, climate change, environmental protection and the conservation of ocean resources, and Sri Lanka needs to ride on this bandwagon and not get left behind, he said.

Dr. Upul Premaratne, Dr Pradeep Kumara’s successor at the university, said the faculty worked hard at producing quality graduates and it was important that job opportunities be created for them to prevent them going abroad where there was high demand – particularly in developed countries – for experts in ocean science and fisheries.

Another University of Ruhuna expert, Senior Professor Ruchira Cumaranatunga stressed the need for more resources. “We need a full-fledged research vessel that can continuously monitor the ocean around our country without us depending on other countries,” he pointed out.

Developed nations such as Norway have been showing Sri Lanka how to use modern technology in fisheries and other ocean sciences. Twenty Sri Lankan scientists were given the opportunity to sail on the Norwegian research vessel Dr. Fridtjof Nansen, which recently surveyed the ocean around Sri Lanka, assessing fish stocks and ecosystems.

The trip provided a novel experience for Sri Lankan scientists to familiarise themselves with the latest technologies, National Aquatic Resources Research and Development Agency (NARA)  scientist Dr. Prabath Jayasinghe, said.

Published on 14.07.2019 on SundayTimes http://www.sundaytimes.lk/190714/news/create-ocean-science-champions-to-boost-nations-security-358269.html

The column ‘Biodiversity of Home Gardens’ that I started on 2017 on Vidusara sinhala science weekly completes 2 years on this World Environment Day. We are so much concern about the beauty of the birds in forests like Sinharaja or wetlands like Kumana. We are so much fond of visiting wildernesses to see charismatic animals such as elephants, leopards, whales. But what about the biodiversity in our own door-step..? We’ve got beautiful singers like Magpie-robin, Asian koel; skillful dancers like Fantail Flycatcher – so many beautiful birds, butterflies and other interesting creatures. Yes, they are common, but still there are lots of interesting things to watch. But as we are unaware and paying less attention, most of us miss such interesting drama unfolded everyday in our own backyards and around. So the aim of the ‘Biodiversity of Home Gardens’ is to portray some of the interesting biodiversity that still remain in the home gardens with intention to improve the quality of home gardens to facilitate the creatures can link the people with nature. 

Following article was published on Vidusara on 05.06.2019. I wrote about the methods I used to attract butterflies to our garden, sharing their successes encouraging the readers to follow same. 

Common Line-blue butterfly that visited our garden

අද ජුනි 5 ලෝක පරිසර දිනයයි. ගෙවත්තේ ජෛව විවිධත්වය ලිපි මාලාව ආරම්භ කිරීමට අඩිතාලම දැමුනේ ‘සොබාදහම සමග සම්බන්ධ වෙමු’ (connecting people to nature) තේමාව යටතේ සැමරූ 2017 ලෝක පරිසර දිනයට සමගාමිව විදුසර පුවත් පතේ පළවූ ලිපියකිනි. කාර්යබහුලත්වය නිසා සමහර කාලවලදී ලිපි පළකිරීමට නොහැකි වුවත්, මේ වන විට ගෙවත්තේ ජෛව විවධත්වය ලිපි මාලාව දෙවසරක් සපුරයි. මෙම ලිපි මාලාවේ මුලිකම අරමුණ වුයේ අපගේ ‘සොබාදහම සමග සම්බන්ධ වීමට අපට ඇති පළමු සහ ප්‍රමුඛතම අවස්ථාව අපගේ ගෙවත්ත’ බව ඉස්මතු කිරීමයි. හොදින් නිරීක්ෂණය කළහොත්, කොතරම් කුඩා වුවත් අපගේ ගෙවතු හා ඒ අවට තවමත් විවිධාකාරයේ ජීවින් සිටින බවත් ඒ අතරින් කුරුල්ලන්, සමනලුන් වැනි සතුන් සැබැවින්ම පරිසරයේ අලන්කාරත්වයත් අපුර්වත්වයත් අපගේ ගේ එළිපත්තටම ගෙන එන බවත් පසක් කිරීම මෙහි ප්‍රධානතම අරමුණ විය.

‘ගෙවත්තේ ජෛව විවිධත්වය’ තුළින් බොහෝ විට මාගේ පෞද්ගලික අත්දැකීම් ඔබ සමග බෙදා හදා ගත්තේ ප්‍රයෝගිකව ම ඔබටත් එවැනිම ආකාරයේ නිරීක්ෂණයන් සිදුකල හැකි බව පසක් කිරීමටය. රුපවාහිණීයේ නාටක, චිත්‍රපට, කාර්ටුන් වැනි වැඩසටහන් වලට ඇබ්බැහි වී ගත කරන කාලයෙන් බිදක් තම ගෙවත්ත ට පිවිස පරිසරය සමග ගැවසීමෙන් පරිසරයේ අපුර්වත්වය තම ගෙවත්තෙන් පවා විදගත හැකි බව මේ වනවිට ඔබටත් තහවුරු වී ඇතැයි සිතමි. බොහෝ විට මාගේ දියණියත් මෙම ‘ගෙවතු ගවේෂණයන්’ සදහා සහභාගී කරවා ගෙන, ඒ අත්දැකීම් ද ඔබ හා බෙදා ගත්තේ, අද කාලයේ පරිසරයෙන් ඈත් වෙමින් සිටින කුඩා දරුවන්ට පවා තම ‘ගෙවත්ත’ පරිසරය පිළිබද පළමු අත්පොත ලෙස ගත හැකි බව පසක් කිරීම පිණිසමය.

අපගේ ගෙවත්ත ඉතා කුඩා ගෙවත්තකි. එහෙත් මේ වනවිට ගෙවත්ත සහ ඒ අවට සමනළුන් විශේෂ 15ට වැඩි ප්‍රමාණයක් ද කුරුල්ලන් 30 ට වැඩි ප්‍රමාණයක් ද වාර්තා වී තිබේ. මේ වන විට සමහර කුරුල්ලන් සහ සමනලුන් නිතරම අප ගෙවත්තේ ගැවසෙන සාමාජිකයන් වී සිටි. මේ වන විටත් සුටික්කකු එහි කැදැල්ලක් තැනු අතර සෑම දාම රාත්‍රියේ නිදා ගන්නා බට්ටිච්චකු මේ වනවිටත් නිරීක්ෂණය කර තිබේ. තරමක් ජනාකීර්ණ ප්‍රදේශයක තිබුනත් – කුඩා ගෙවත්තක් වුවත්, මේසේ කුරුල්ලන්/ සමනළුන් සැළකිය යුතු ප්‍රමාණයක් ඒමට හේතූන් මොනවාදැයි, අප ගෙවත්තේ දි ගත ජායාරූප සහ නිරීක්ෂණයන් දකින සමහරු අසති. එහි රහස නම්, අප ප්‍රදේශය අවට සිටින කුරුල්ලන් ට, සමනලුන්ට ප්‍රයෝජනවත් ගහ කොළ වැවීමයි. ‘ගෙවත්තේ ජෛව විවිධත්වය’ ට දෙවසරක් සපිරෙන දා ජීවීන් ට හිතකර ගෙවත්තක් කිරීමට ම ගත උත්සාහයත්, සමහර ජීවින් එයට දැක්වූ ප්‍රතිචාරත් බෙදා ගැනීමට සිතුවේ ඔබටත් එය ප්‍රයෝජනවත් වෙතැයි සිතන නිසාය.

කුරුල්ලන් ගෙන්වා ගැනීමට ලේසිම ක්‍රමය ඔවුන් ආහාරයට ගන්නා දේ හැදෙන ගස් සිටුවීමයි. අප ගෙවත්ත අවට සිටි කුරුල්ලන් අතර මල්පැණි බී ජිවත් වන සුටික්කන් ගෙන්වා ගැනීමට මල් පැණි සහිත පුෂ්ප හට ගන්න ගස් කිහිපයක් ම ගෙන්වා සිටුවීමි. මේ අතරින් සමහර ශාක වලට ඔවුන් ආකර්ෂණය නොවුණු නමුත්, ටැකොමා නම් වූ මල් වර්ගය ඔවුන් ගෙවත්ත වෙත දිනකට කිහිප වතාවක්ම ගෙන ඒමට සමත් විය.

ගෙවත්ත වෙත ආකර්ෂණය කර ගැනීමට ගත් උත්සාහයන් ගෙන් වඩාත් ම සාර්ථක වුයේ සමනලුන් ගෙන්වා ගැනීමට ගත උත්සාහයයි. රාජපොහොට්ටු, සීනියා මෙන්ම දුරන්ත මල් වර්ග මේ සඳහා ප්‍රධාන කොටම උපකාරී විය.

Common Jezbel butterfly that visited our Durantha flowers

අප ගෙවත්තේ තිබෙන ගස් අතරින් වඩා වටිනාම ශාකය තෝරා ගැනීමට වුවහොත්, මා ඊට තෝරා ගන්නේ දුරන්ත (Durantha) නම් වූ දම් පැහැති කුඩා මල් පිපෙන ශාකයයි. ‘දූරෙන්ද’ ලෙස සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයේ හැදින්වූ වැටවල් වල සිටුවන ශාකයක දෙමුහුන් කිරීමකින් වැඩිපුර මල් සැදෙන සේ වැඩි දියුණු කළ මේ ශාකය සමහරු කිසිදු වැඩකට නැති ගසක් ලෙස සැලකුවත්, මෙහි මල් පිපෙන්නට පටන් ගත් පසුගිය අප්‍රේල් මාසයේ සිට මේ වනවිට මින් පෙර අපගේ ගෙවත්තේ නොදුටු සමනළුන් වර්ග 4ක් ආකර්ෂණය කර ගැනීමට සමත් විය. වැඩි සැළකිල්ලක් ද අනවශ්‍ය මේ දුරන්ත ශාකය සමනලුන් ආකර්ෂණය කර ගැනීමට ඔබටත් සිටුවිය හැකි ශාකයකි.

සමනලුත් ආකර්ෂණය කර ගැනීමට සමත් ශාඛ අතරින් මා ප්‍රියකරන අනිකුත් ශාකය වුයේ අක්කපාන ශාකයයි. පොත් අස්සේ දැමු විට මුල් අදින පත්‍ර සහිත අක්කපාන ශාකයක් මුලින්ම ගෙනාවේ අප නිවසේ අත් වැඩ කරදීමට පැමිණි කාන්තාවයි. ලස්සන රතු පැහැති මලක් පිපෙන නිසා අලංකාර ශාකයක් ලෙස ගෙනා මෙම ගස අසල ලස්සන කුඩා සමනලයෙකු ගැවසෙනවා කිහිප දිනකම නිරීක්ෂණය කළ මම ඒ සමනළයා හදුනා ගැනීමට අත්පොතක් පරික්ෂා කරන්නට පටන් ගති. ඒ Red Pierrot (රතු කොනන්ගියා) නම් සමනලයා ලෙස හදුනා ගත මා වඩා පුදුම වුයේ ඒ සමනළයා බිත්තර දමනා ධාරක ශාකය අක්කපාන බවත් යන විස්තරය කියවීමෙනි. ඉන් පසු දිනම විසිතුරු පැළ විකුණන ස්ථානයකින් අක්කපාන පැල කිහිපයක්ම ගෙනවිත් සියල්ල ආසන්නයේ තිබෙන්නට හරින ලදී. පුදුමයකට මෙන් දින කිහිපයකට පසු මෙම Red Pierrot සමනළයින් 5 දෙනෙකුම අපගේ ගෙවත්තේ දක්නට ලැබුනේ මා සහ මාගේ දියණිය ඉතාමත් සතුටට පත් කරමිනි. මේ අතරින් සමණලයෙකු අක්කපාන කොළයක බිත්තර දමනවා පවා නිරික්ෂණය කිරීමට හැකි විය.

Red Peirrot butterfly that lay eggs on akkapana plants

සමනලුන් ගේ දළඹුවන් නිසා අනිකුත් බෝග වලට හානි සිදුවන අවස්ථා ද නැත්තේම නොවේ. හැබැයි, අපේ ගෙවත්තේ එවැනි අවස්ස්තාවන් එකක් පමණි – ඒ Common Cerulean නම් වූ සමනළයා ගේ දළඹුවන් විසින් අපගේ ගෙවත්තේ මෑ කරල් විනාශ කර දැමීමයි. කෙසේ වෙතත් දැන් වන විට නාගරික සහ ගම්බද ඉතිරිවී සිටින ජිවින් සංරක්ෂණය සඳහා අපගේ ගෙවතු මෙවැනි ජිවින්ට හිතරකර ලෙස සකස් කට ගැනීම ඉතාමත් වැදගත් වේ.

Common Cerulean that lays egg on long beans

ඔබ තවත් මතකයේ තබා ගත යුතු කරුණක් වනුයේ කුරුල්ලන් සහ සමනළුන් ආකර්ෂණය කර ගැනීමට ගන්න සමහර උත්සාහයන් සාර්ථක නොවීමට ද ඉඩ තිබෙන බවයි. විශේෂයෙන්ම තෝරා ගත සමනළුන් ඉතා ප්‍රිය කරන මල් වර්ගයක් ලෙස බලු නගුට ශාකයත්, සමනලුන් ගේ ප්‍රියතම ධාරක ශාකයක් වූ සප් සඳ වැලත් වගා කළත් අප ගෙවත්තේ දී මේ දෙකටම සමනලුන් ආකර්ෂණය නොවිය. සමනලුන් බිත්තර දමනුයේ, එම සමනලයාට ම විශේෂිත වූ ධාරක ශාඛයක ම වන අතර දෙහි කුලයේ ශාක, අනෝදා වලත් සමහර සමානලයින් බිත්තර දමන බව සදහන් වන නිසා, මේ ශාක වගා කලත් – ඒවාද තවමත් සාර්ථක නොවුනි.

පළතුරු බුදින කුරුල්ලන් අතරින් ගිරවුන්, පොළොස් කොට්ටෝරුවන් අප ගෙවත්ත අවට නිතර ගැවසෙයි. පේර, කාමරන්කා මෙන්ම පැපොල් ද වගා කළේ විශේෂයෙන්ම මේ පලතුරු බුදින්නෝ ගෙන්වා ගැනීමට වුවද, එය සාර්ථක නොවිය. පේර ගසේ පිටි මකුණන් නිසා ගෙඩි නොසෑදුන අතර, කාමරන්කා සහ පැපොල් ගස් වල ගෙඩි කෑමට කිසිම කුරුල්ලෙකු හෝ ලේනෙකු පැමිණි සලකුණක් හෝ දැකගත නොහැකි විය.

මෙයින් පෙනී යනුයේ අපගේ සියලු ම උත්සාහයන් සාර්ථක නොවිය හැකි බවත්, එනමුත් උත්සාහය ඇත නොහැර, පරීක්ෂණ කිරීම මගින්, ඔබ ගෙවත්තේ තිබෙන ප්‍රදේශයේ ජීවින් ට අනුකුල වන ලෙස ගෙවත්ත සකස් කර ගැනීම මගින් ඔබ ගෙවත්තේ සහ අවට ජෛව විවිධත්වය වැඩි කරගත හැකි බවයි. මදුරුවන් වැනි අහිතරක ජීවින් බෝ නොවන ලෙස අපගේ ගෙවතු පරිසර පද්දතීන් නඩත්තු කර ගැනීම පිළිබදවත් සැළකිල්ල යොමු කරගත යුතු වේ.

ඔබත් මෙසේ සමනලුන්ට කුරුල්ලන්ට හිතකර ගෙවත්තක් සකසා ගැනීමට ලෝක පරිසර දිනය සමරන අද දින අදිටන් කර ගන්න. එසේ කිරීම තුළින් අපිට ත් ‘සොබාදහම සමග සම්බන්ධ විම‍ට’ අපගේ ගෙවත්තේ සිටමහැකි වනු ඇත.

ඔබගේ අත්දැකීම් ද ‘ගෙවත්තේ ජෛව විවිද්හත්වය’ තුලින් බෙදා හද ගන්නට කැමති නම් අප වෙත ලියා එවන්න.

Indian Palmbob – a different kind of butterfly

Common Mormon butterfly – the largest butterfly seen in my garden

New Gecko Godagedaras’ Day Gecko – Cnemaspis godagedarai (c) Chen Lee

While Keppetipola Disawe is the best-known chieftain who fought in the 1817 Wellassa rebellion against the British, another warrior, often forgotten, has now been honoured in the naming of a newly-discovered gecko found only in Sri Lanka.

The name of the hero, Godagedara Rate Adhikaram, now lives on in Cnemaspis godagedarai, or Godagedaras’ Day Gecko, which inhabits a small area in Ensalwatte, Deniyaya, in the Matara district.

The new species is a diurnal gecko, active in daytime, unlike nocturnal species such as the common house gecko or “hoona”. It is tiny, 34-35mm long. In comparison, house geckos can grow to 75-150mm. Godagedaras’ Day Gecko was first observed by well-known herpetologist Dr. Anslem de Silva in 2018. Fellow researcher Suranjan Karunaratne combed the Ensalwatte area to find more geckos of same species and establish its identity scientifically.

Their study, co-authored by Aaron M. Bauer and Madhava Botejue, was published this month in the international herpetology peer-reviewed journal, Amphibian and Reptile Conservation.

The forest patches of Ensalwatte are linked to the Sinharaja rainforest and home to a number of creatures found only in the area. Only about six specimens of the newly-discovered gecko have so far been observed, causing it to be categorised as “critically endangered”.

Most geckos do not have eyelids and have to lick their own eyes to clean them of dust and dirt. Specialised toe pads help them to climb vertical surfaces such as walls, or even cross ceilings. Most geckos can detach their tails in defence. Mr. Karunaratne said Godagedaras’ Day Gecko has these abilities.

Sri Lanka’s list of geckos has now risen to 48 with this discovery; nearly all of them are not found anywhere else in the world. Most of the wild geckos are sensitive to environmental changes and most of their habitats are shrinking, making them a group vulnerable to extinction.

New gecko’s Habitat of Ensalwatthe (c) Suranjan Karunarathna

The Asian Koel is known as messenger of traditional Sinhala/Tamil new year celebrated on April, as the male Koel start singing its beautiful song coincide with new year season. Many believe the koel sings only during Avurudu; but according to the bird guide books, the main breeding season of Koel is from March extending to June. As a member of Cuckoo family, Asian Koel is a brood parasite that lays eggs on nest of other birds such as crow. The male Koel provoke crow parents by singing in close range getting them to give a chase abandoning the nest. While the parents are away, the female quickly fly to the nest and lay one or two eggs in crow nest. The koel eggs hatch earlier, so Koel babies are getting bigger sooner. The unwary foster parents continue to feed young koel until they realize it is not their baby. 

Not only Asian Koel, other cuckoos too lay eggs on nests of other birds. K.Karu of Thalawathugoda captured such observation in his home garden in Thalawathugoda, where a Hawk Cuckoo was fed by its foster parents – the common babblers. This article was published on Vidusara 17th of July. 

අප්‍රේල් අවුරුදු පසු වී තෙමසක්‌ ගත වී මේ වන විට ජූලි මාසය ද එළඹී අවසාන ය. එහෙත් අවුරුද්දේ පණිවිඩකරු ලෙස සැලකෙන කොහා නම් තවමත් පෙර පරිදි ම තම ගීතය ගායනා කරනු අඛණ්‌ඩ ව ඇසේ. ඔබේ ප්‍රදේශයේත් එසේ ම ද…?

අපේ ගෙවත්ත අවට ප්‍රදේශයේ දී නම් අලුයම් කාලයේ දී කොහා තම ගීත ගායනය අරඹයි. ගෙවත්ත අවට කීප දිශාවකින් ම කොහාලා 4-5 දෙනකු පමණ එකිනෙකා පරයා ගීත ගයනවා ඇසීම අවුරුදු සමයේ ලෙසට ම තීව්‍රතාවෙන් තවමත් සිදු වේ. සැබැවින් ම ජූනි මාසයේ අවසාන සෙනසුරාදා උදැසනක මේ ලිපිය ලියන්නේ ද කොහාලා තිදෙනකු ගෙන් පමණ ගීතවත් වූ උදැසනක දී ය.

මීට පෙර කීප වතාවක්‌ ම ගෙවත්තේ ජෛව විවිධත්වයෙහි සටහන් කළ පරිදි ම, මේ කන්කලු ගීතය තම සුවැදි සමයේ දී (Breeding season) පිරිමි කොහා විසින් සහකාරිය දිනාගැනීමට ගනු ලබන උත්සාහයකි. කොහාගේ සුවැදි සමය අප්‍රේල් සිට අගෝස්‌තු දක්‌වා වන බව කුරුලු පතපොතෙහි දැක්‌වෙන බවත් මීට පෙර ලිපියක අපි සටහන් කළෙමු. එමෙන් ම මාර්තු සිට ජූනි මාසවල දී කොහාගේ ගීතවත් නාදය ඇසෙන බව මහාචාර්ය සරත් කොටගමගේ නවතම කුරුලු අත්පොතේ ද සටහන් වේ.

කෝකිල කුලයට (Cuculidae) අයත් වන කොහා එහි අනෙකුත් සාමාජිකයන් බොහොමයක්‌ මෙන් ම අන් පéSන්ගේ කැදැලිවල බිත්තර දමන පරපුටු පක්ෂියෙකි. කොහා (Asian Koel) බිත්තර දැමීමට ප්‍රධාන වශයෙන් ම යොදාගන්නේ කපුටන්ගේ කැදැලි ය.

කොහාගේ බිත්තරත් කාක්‌කාගේ බිත්තරත් හැඩයෙන් යම් තාක්‌ දුරකට සමාන වන අතර, පැටවුන් බිහි කිරීමේ කාල සීමාව ද එක සමාන ය. කෙවිලිය, කපුටු කූඩුවේ බිත්තර දැමීමට ගන්නා උපක්‍රමය ද රසවත් වේ. කපුටු කැදැල්ලක්‌ මුලින් නිරීéණය කළ පසු, පිරිමි කොහා ඒ කැදැල්ල පෙනෙන මානයේ සිට නාද කරන්නට පටන්ගනී. මෙයින් කලබල වන කපුටු මාපියෝ, කොහාට කොටා එළවා දමන්නට උගේ පසුපස පන්නති. පිරිමි කොහා උපක්‍රමශීලී ව කපුටු කැදැල්ලෙන් පුළුවන් තරම් ඈතට කපුටන් ඉවත් කරගන්නා අතර, කෙවිලිය ඉක්‌මනින් කපුටු කැදැල්ල වෙත පියඹා විත් තම බිත්තර එකක්‌ හෝ දෙකක්‌ හෝ දමා ඉක්‌මනින් ඉවත් වේ. නැවතත් කැදැල්ල වෙත එන කපුටු මවුපියන්ට තම කැදැල්ලේ වෙනස ගැන අවබෝධයක්‌ නොමැති අතර ඔවුහු පෙර පරිදි ම බිත්තර රැකීමේ කාර්යයේ නිරත වෙති.

පහතින් පිහිටි සහ පලතුරු ගස්‌වලට ආසන්නයෙන් ඇති කපුටු කූඩුවල කෙවිලිය බිත්තර දැමීමට වඩා කැමැති බව දැක්‌වේ. කාක්‌කා, බිත්තර දමා දවස්‌ එක හමාරකට පමණ පසු සාමාන්‍යයෙන් කෙවිලිය බිත්තරය දමන බව තවත් නිරීéණයන් ඇසුරින් කුරුලු නිරීéකයෝ සඳහන් කරති. වැඩි වූ බිත්තරයක්‌ ගැන මෙහි දී සැකයක්‌ ඇති වීම වැළැක්‌වීමට කෙවිලිය කපුටු කූඩුවේ තිබෙන බිත්තරයක්‌ බිමට තල්ලු කර දමන බව ද සඳහන් වේ. බිත්තරවලින් දවස්‌ 12ක්‌ 14ක්‌ වැනි කාලයක දී පැටවු එළියට එති. වෙනත් රටවල කෝකිල කුලයේ සමහර සාමාජිකයන්ගේ පැටවුන්, ඉක්‌මනින් බිත්තරයෙන් එළියට විත්, කැදැල්ලේ ඇති අනෙකුත් බිත්තර එළියට තල්ලු කරනවා නිරීéණය කර ඇතත්, ලංකාවේ කොහා නම් එසේ නො කරන බව සඳහන් වේ.

මේ සාමාන්‍යයෙන් කාක්‌ බිත්තරවලින් පැටවුන් එළියට ඒමට දින තුනකට පමණ පෙර ය. මුල් කාලයේ දී මේ පැටවුන් කාක්‌ පැටවුන්ට බොහෝ සෙයින් සමාන වේ. කාක්‌ මාපියන් විසින් ගෙනු ලබන එන කෑම කා ඉක්‌මනින් ම වර්ධනය වන මේ පරපුටු පැටවා කැදැල්ලේ දින 20ක්‌ – 28ක්‌ පමණ ඇතිදැඩි කරන කාක්‌ මාපියන් ගෙනෙන කෑම කමින් වර්ධනය වේ. මේ පටලැවිල්ල ගැන සැක සිතීමට පෙර කොහා පැටවුන් කැදැල්ලෙන් ඉවත් විය යුතු ය. ඇතිදැඩි කළ මාපියන් මේ පටලැවිල්ල සොයාගෙන කොටන්නට එන විට ඈතට පියඹා යැමට කොවුල් පැටවු බොහෝ විට සමත් වෙති.

රැකුම් පරපෝෂිතවාදය (Brood Parasitism) කෝකිල කුලයේ (Cuculidae) සාමාජිකයන්ගේ බොහෝ විට පොදු ලéණයක්‌ වනුයේ මේ කුලයේ කුරුල්ලන් ගෙන් කැදැලි තනනුයේ අතළොස්‌සක්‌ බැවිනි. ලංකාවේ වෙසෙන කෝකිල කුලයේ බොහොමයකට ම මෙය පොදු වන අතර සමහර කෝකිලයන් බිත්තර දැමීමට තෝරාගන්නේ දෙමළිච්චන් වැනි ශරීර ප්‍රමාණයෙන් කුඩා කුරුල්ලකුගේ කැදැල්ලකි. මෙවන් අවස්‌ථාවන්හි දී තමන්ටත් වඩා ශරීර ප්‍රමාණයෙන් විශාල පැටවුන්ට ආහාර කවන ඇතිදැඩි කළ මාපියන් දැකගැනීමට පිළිවන.

මෙවන් සංසිද්ධීන් අධ්‍යයනය පිණිස වනාන්තරයකට ගොස්‌ දින ගණන් කල් ගත කරනවා වෙනුවට සමහර විට ඔබගේ ගෙවත්තේ සිට ම නිරීක්‌ෂණයක්‌ සිදු කරගැනීමට ඔබටත් අවස්‌ථාවක්‌ තිබෙනවා වන්නට පිළිවන් බව මේ ලිපිය සමඟ පළ වන උකුසු කොහා (Hawk cuckoo) පැටවකුට ආහාර ලබා දෙන දෙමළිච්චා මාපියන් සමඟ ගත් ඡායාරූප පසක්‌ කරනවා නො වේ ද? තලවතුගොඩ තම ගෙවත්තේ දී ලබාගත් මේ අසාමාන්‍ය ඡායාරූප බෙදා හදාගන්නා ලද්දේ කෙයි කරූ (Kay Karu) මහතා විසිනි. මැයි මාසයේ දිනක දෙමළිච්චන් සමඟ ම ගැවසුණු වෙනත්, තරමෙන් විශාල කුරුල්ලකු දුටු කරු මහතා ඒ කුරුල්ලන් රංචුව උනන්දුවෙන් නිරීéණය කළ අතර, මඳ වෙලාවකින් ආහාර සොයාගෙන ආ දෙමළිච්ච්කු මේ කුරුලු පැටවාට කවනවා දැක වැඩිදුර නිරීéණයේ දී ය මේ රැකුම් පරපෝෂිතවාද සංසිද්ධියක්‌ බව පසක්‌ වී තිබෙන්නේ.

මෙවන් නිරීéණයන් කිහිපයක දී ගත් ඡායාරූප පසුගිය කාලයේ සමාජ ජාලවල පළ වූයේ, හොඳින් නිරීéණය කළොත්, අප ගෙවතු හා ඒ අවටත් මෙවැනි අපූරු සංසිද්ධීන් දැකගත හැකි බව පසක්‌ කරමිනි. කෙතරම් ජනාකීර්ණ පරිසරයක ජීවත් වුවත්, අප ගෙවතු අවට කෝකිලයන් හා කපුටන් බොහෝ විට දැකගත හැකි ය. කොහාගේ සුවැදි සමයේ අවසානය ගෙවෙන මේ කාලයේ දී ‘ගෙවත්තේ ජෛව විවිධත්වය’ ගැන සෙවිල්ලෙන් සිටිය හොත් සමහර විට ඔබටත් එවැනි නිරීéණයන් සිදු කළ හැකි වනු ඇත.

තරමක නිහැඬියාවකින් පසු අප්‍රේල් මාසය ආසන්නයේ දී කොහා තම ගීත ගායනය ඇරඹීම බොහෝ දෙනාට දැනුණත්, අප්‍රේල් අවුරුදු සමය අවසන් වූ පසුත් කොහාගේ ගායනය අවසන් නො වන බව නම් දැනෙන්නේ නැත. අප බොහෝ දෙනාට මෙය දැනෙන්නේ නැත්තේ, කාර්යබහුලත්වය හෝ වෙනත් හේතු නිසා අප අවට පරිසරයේ සිදුවීම්වලට අවධානය යොමු නො වීම නිසා ය. මේ අවුරුදු සමයේ කොහාගේ ගීතය මුලින් ම මගේ කන වැකුණේ මාර්තු මාසයේ 14 වැනි දා ය. එදා සිට අප ගෙවත්ත අවට සහ මා සංචාරය කළ බොහෝ ප්‍රදේශවල දී කොහාගේ ගීතය අසන්නට ලැබිණි. සැම සතියක ම කොහාගේ ගීතය ඇසේ දැයි සටහනක්‌ කරගැනීම පුරුද්දක්‌ ලෙස මේ දිනවල දී මා සිදු කරනුයේ, එවිට මේ කාර්තුවේ දී කොහාගේ ගීතවත් නද අවසන් වරට ඇසෙන සතිය නිරීéණය කිරීමේ හැකියාව ඇති නිසා ය. මේ දත්ත පරෙස්‌සමෙන් තබාගෙන, නැවත මීළඟ අවුරුද්දේ ද එසේ සටහන් කරගැනීමෙන්, අවුරුදු පතා කොහා ගීත ගයන කාලය සොයාගැනීමටත්, අවුරුද්දෙන් අවුරුද්ද මේ කාලය වෙනස්‌ වේ දැයි සොයාගැනීමටත් උපකාරී කරගැනීම මේ සටහන් තබාගැනීමේ අරමුණයි. ‘ගෙවත්තේ ජෛවවිවිධත්වය’ කියවන ඔබටත් අද ම ඔබේ ප්‍රදේශයෙනුත් තවමත් කොහාගේ ගී ගායනය ඇසේ දැයි සවන් යොමා බලා ඔබගේ නිරීéණයනුත් ලියා එවන්න. පරිසර නියමු වැඩසටහන්වලට සම්බන්ධ වී සිටින සිසුන්ට මෙන් ම උසස්‌ පෙළ ව්‍යාපෘතියක්‌ ලෙස ද මෙවැනි සුළු නිරීéණයක්‌ පවා වැදගත් විය හැකි ය.

සතියේ දිනක දී එම නිරීéණය, එනම් කොහාගේ ගීතය ඇසෙනවා ද නැති ද යන්න සටහන් කරගන්න. මේ සටහන පරෙස්‌සම් කර තබාගෙන නැවත ලබන අවුරුද්දේ දී කොහා තම ගීතය ගයන්නට පටන්ගන්නා දින සටහන් කරගන්න. අවුරුදු කිහිපයක දී මේ නිරීéණයන් උපකාරයෙන් ඔබටත් කොහා ගී ගයන්නට පටන්ගන්නා කාලයත්, එය අවසන් කරන කාර්තුවත් පිළිබඳ අනාවැකි කීමට ඔබට හැකි වනු ඇත. එමෙන් ම විවිධ හේතු නිසා මේ කාලයන් වෙනස්‌ වීමට හැකි අතර, මෙවැනි දත්ත ඔබ ළඟ තිබුණ හොත්, එවැනි වෙනස්‌කම් ද විශ්ලේෂණය කිරීමට ඔබට හැකි වේ.

පටන්ගැනීමක්‌ ලෙස ඔබත් අද ම ගෙවත්තට පියමැන ඔබ ප්‍රදේශයේත් කොහාගේ ගී ගායනය තවමත් ඇසේ දැයි සවන් යොමා බලන්න.

A hazardous operation to radiocollar one of the last remaining elephants of the Sinharaja rainforest has given new hope that both elephant and human lives can be saved when the two species collide.

The elephant was radiocollared on June 1 by the Department of Wildlife Conservation (DWC) following a strenuous operation in mountain terrain amid leech-infested rainforests.

Signals transmitted every four hours by the GPS collar show the elephant, known as Panu Kota, travelled 52km over the last two months (55 days), crossing two mountain ranges, the DWC’s Director of Veterinary Services, Tharaka Prasad, said.

Dr, Prasad said the signals could be used for “geofencing”, giving warnings if an elephant crosses the border of a village. He explained that a geofence is a virtual perimeter that can be pre-set on the application that uses to monitor elephant movements.

For example, a geofence can be set encircling a village so that whenever an elephant crosses that boundary, an SMS is transmitted to those monitoring the elephant’s movements. This message can be relayed to local DWC staff who can rush to the area and chase the animal back into the forest.

Collaring of Sinharaja Elephant (c) Dr.Malaka Abeywardana

Dr. Prasad said his officers are still working on the geofencing facility and, once set up, it would be an invaluable tool to manage the Sinharaja elephants. The collaring of Panu Kota was carried out with help from the Eco-system Conservation and Management Project (ESCAMP) through a project funded by the World Bank that will see 40 elephants collared in order to better understand their habits and reduce human-elephant conflict, Dr. Prasad said.

Historically, Sri Lanka’s wet zone rainforests teemed with elephants, but now only two, Panu Kota and Loku Aliya, both males, remain in the Sinharaja Forest Reserve, a UNESCO World Heritage. A female that had not been sighted for some time is believed dead.

Incursions into villages over the years by these elephants have cost 16 human lives, and last year villagers campaigned for the animals to be moved to another area.

The then minister of Wildlife Conservation, Sarath Fonseka, initially supported the villagers’ demand to relocation but this provoked environmentalists who wanted the elephants to be left free to roam. The DWC then decided to attempt using radiocollars for geofencing.

After being tracked for several days, Panu Kota was sedated by a team led by the area wildlife ranger, Kapila Ranukkanda, and veterinary surgeon, Malaka Abeywardena, in an area known as Dole Kanda.

Wildlife officers worried about how to safely sedate the lonely jumbo in difficult terrain. When an elephant is shot with a sedating dart it must be followed to make sure it does not fall awkwardly and suffocate through having its lungs blocked. If that happens, wildlife vets would have to immediately employ the reversing drugs to get the animal back on to its feet – a dangerous operation.

“We opted for a less powerful drug to sedate the jumbo,” Dr. Abeywardena said, adding that this would increase the risk for the team that followed the elephant but decrease the risk to the elephant. Panu Kota had a gunshot wound in one of its legs and the team used the opportunity to treat the injury, Dr. Abeywardena said. He estimated Panu Kota could be 35 years old.

Panu kota at boader of Tea Estate (c) Nisal Pubudu

Nisal Pubudu, a tea inspector in Pothupitiya, says most villagers in the area loves the animals, seeing them as a source of pride for their area. When a DWC team caught Panu Kota in 1999 to relocate him, villagers, particularly students at Kajuwatta School, protested and forced the release of the elephant.

The home range of the Sinharaja elephants could extend to 22,853 ha, spilling outside the protected area, said Shalith Karunaratne, a young graduate of the University of Sri Jayawardenapura who studied the rainforest elephants.

The elephants roam in seven secretariat divisions covering Kalawana, Kahawattha, Godakawela, Kolonna, Neluwa, Kotapola, Nivithigala, and 29 grama niladari divisions.

Mr. Karunaratne’s research, conducted with the support of ranger Kapila Ranukkanda, shows both the elephants moving around the Dolekanda, Rambuka, Rakwana South and Kathlana Grama niladari divisions from March to July when they are in musth and become aggressive.

At other times, they roam mainly in forest-edge habitats and, at the end of August, the elephants head towards the Morningside cloud forest area of Sinharaja.

This year, no deaths have been reported due to the elephants’ presence, and activists praise wildlife officers for their proactive measures to chase the elephants back into the forest whenever they are reported in villages. The radiocollaring data is expected to paint a more accurate picture about the elephants’ movements.

An instance where both Sinharaja Elephants are together (c) Shalith Karunarathne

Published on SundayTimes on 04.08.2019 http://www.sundaytimes.lk/190804/news/made-for-mating-giant-moth-causes-stir-361274.html

A huge, butterfly-like creature sitting calmly inside a house in Ratnapura surprised its owners earlier this week and, as news spread, curious neighbours flocked in to see a beautiful creature none of them had ever seen before – one of the largest moths in the world.

Male Atlast Moth (Attacus taprobanis) – Nuwan Chathuranga

It was an Atlas moth (Attacus taprobanis) – the largest moth species in Sri Lanka, with a wingspan of 25-30cm and a wing surface area of about 400 square cm.

The giant insect’s visit was perfectly timed as this week is Moth Week, celebrating the hundreds of moth species in Sri Lanka.

“The Ratnapura moth is a female,” moth researcher Nuwan Chathuranga said.

Atlas moth caterpillars are eating machines but the adult Atlas moth cannot eat as its mouth is not fully developed, so its lifespan is very short; the moths’ sole aim is to mate and lay eggs.

This explains why the female moth found in Ratnapura sat in one spot, its birthplace, without straying to look for food as other insects do. After emerging from a cocoon, the female Atlas moth usually perches near its birthplace, waiting for males to be attracted to the strong pheromone or sex scent it emits.

A moth antenna has fine hairs containing smell receptors that can identify chemical compounds from long distance. The male Atlas moth’s antennae pick up sex signals from a long distance and send it rushing to the female’s irresistible invitation.

Moths undergo a complete metamorphosis through four different life stages, like butterflies. The larva of the moth emerges from an egg in the form of a caterpillar that feeds on leaves. The caterpillar then turns into a pupa protected by a cocoon or pupating underground before emerging as an adult moth.

“While we do not see Atlas moths every day, they are not that rare as Atlas moths are often reported even in home gardens,” said Himesh Jayasinghe of the Butterfly Conservation Society of Sri Lanka (BCSS). Other large and beautiful moths found in this country include lunar moths, also called moon moths, Mr. Jayasinghe said.

While the Centre for Entomological Studies Ankara (Turkey), published a study of Lepidoptera (butterflies and moths) in Sri Lanka in 2012 that states Sri Lanka is home to 245 butterfly species and 1,658 moth species, Mr. Chathuranga estimates that there could be more than 2,000 species of moths in Sri Lanka.

“I encounter lot of new species of moths during field observations – Sri Lanka has rich moth diversity and further studies will surely increase the number of moths found here,” he said.

Moths are mostly nocturnal and usually rest with its wings down compared to butterflies, that rest with wings closed upward. Moths’ antennae become thinner at the end whilst butterflies usually have a little bob or ball at the end of theirs.

Many consider moths to be dangerous pests while caterpillars. The fall army worm caterpillars, locally known as “sena”, that were responsible for large-scale crop damage recently, were at the larval stage of the fall army worm moth. “Only about 10 per cent of total moth species are to be considered agricultural pests,” Mr. Chathuranga emphasised.“Out of them, only a handful should be considered major agricultural pests.”

Those interested at studying moths can join the Butterfly Conservation Society of Sri Lanka at http://bcssl.lk/

Lunar Moth – Himesh Jayasinghe.

Endemic Antheraea cingalesa (c) Himesh Jayasinghe.

A wildlife ranger was tragically killed this week when an elephant whose gunshot wound he was trying to treat suddenly turned and attacked him. Wildlife Guard B.M.C.K. Basnayake was the second wildlife officer killed by an elephant this year and the 75th ranger to die in the course of duty since the Department of Wildlife Conservation (DWC) was established.

Published on SundayTimes on 11.08.2019 http://www.sundaytimes.lk/190811/news/rangers-death-triggers-call-to-recognise-job-risks-in-jungle-362424.html

Wildlife guard B.M.C.K. Basnayake is the 75th Wildlife officer killed in action

The death occurred when a team from the Nikaweratiya veterinary unit of the Kurunegala Wildlife Range was attempting to treat an elephant locally known as “Kara Patiya” that had an infected gunshot wound in one leg. The team shot the elephant with a dart containing sedatives and followed the elephant through the jungle, waiting for it to fall unconscious so they could tend its wound.

The sedative, however, proved ineffective so a team of three guards with the vet moved closer in to try and shoot a second dart into the injured animal.

But the angry elephant turned unexpectedly and chased the wildlife officers. Mr. Basnayake was a fraction too late getting to safety as he tried to give the other two officers time to get away, and the elephant attacked him. According to some sources, Mr. Basnayake, a wildlife guard with 10 years of experience, had been carrying a loaded gun but had not used it against the elephant.

Ironically, Mr. Basnayake’s untimely death occurred just a week after World Ranger Day on July 31, which honours wildlife and park rangers across the world who have been injured or lost their lives in the line of duty.

Mr. Basnayake was the 75th wildlife officer killed on duty since the DWC was set up in 1949. Fifty of the rangers died fighting wildlife crime, being murdered by poachers or falling victim to deadly traps set for animals by poachers. Fifteen were killed during operations related to elephants.

Worldwide, 149 rangers died in the course of duty last year, according to the International Ranger Federation (IRF), 45 of them killed by poachers, militia and other assailants. Another 23 lost their lives in encounters with the animals they were protecting.

Rangers face increasingly complex problems. “The behaviour of wild animals has changed over time,” an experienced officer who wished to remain anonymous said. “Elephants seem to have become more aggressive as a result of the bad experiences they have had with humans. This has increased the risks faced by wildlife officers in the field.”

Human population growth is another problem, the officer added. “Decades ago, there were only few villages bordering the areas where wildlife roam. But now the wildernesses are surrounded by villages that block the routes the animals take to find food and water, so the conflict with wild animals – particularly with elephants – has increased.”

Mr. Basnayake leaves behind a wife and two children, one a year-old toddler and the other aged five. The families of rangers who are killed on duty receive normal government compensation and additional funds from the Wildlife Welfare Fund but this money is often inadequate even for basic needs such as schooling, the IRF said.

Published on Mongabay on 10.08.2019 https://news.mongabay.com/2019/08/sri-lanka-pushes-for-protection-of-sea-cucumbers-amid-overexploitation/

• With fewer species of sea cucumbers being recorded in catches, Sri Lanka stands to benefit from a proposal that is calling for increased protection of threatened species under CITES Appendix II.
• Experts say there’s good precedent for believing that the listing will raise awareness and spur action to protect the sea cucumbers, citing the example of various shark species that received greater attention after being listed. 

A fisherman drying boiled sea cucumbers in the sun image courtesy of Terney Pradeep Kumara.

In the early 1980s, a common sight along the still unpolluted beaches of southern Sri Lanka was that of fisherfolk sun-drying small, blackish, cylindrical objects. They called them sea slugs, sea leeches, or sea cucumbers. These marine invertebrates were so abundant in the shallow coastal regions that they could be picked by hand during low tide.

But growing demand for sea cucumbers, considered a delicacy across Asia, has since driven the largely export-oriented Sri Lankan fishery to unsustainable levels.

After the sea cucumbers in shallow coastal waters were harvested, the populations in deeper areas were targeted by snorkeling fishermen and skin divers. The fishing pressure was so enormous that the sea cucumber fishery in southern Sri Lanka collapsed within a few years.

The eastern coast of the island suffered the same fate, and today the sea cucumber fishery is confined to the northern arc of Sri Lanka. Experts say they fear the remaining sea cucumber populations there, too, will be depleted if not managed properly.

“As mostly scuba divers hand pick sea cucumbers now, the pressure particularly on high value species are high. Some of these high value sea cucumber species are already rare to not available on many sites,” Chamari Dissanayake, from the University of Sri Jayewardenepura, told Mongabay.

Dissanayake was a former research officer at the National Aquatic Resources Research and Development Agency (NARA) who studied the sea cucumber fishery. She identified 24 sea cucumber species in Sri Lankan waters, of which 20 have some sort of commercial value.

But the number being caught and sold is fast shrinking. A study published in May this year in the journal Aquatic Living Resources records nine sea cucumber species in commercial catches from November 2015 to January 2017 in Sri Lanka. That’s down from 11 species recorded in a study carried out in 2012, prompting researchers to conclude that some species are already overfished. These include the high-value Holothuria fuscogilva, known as the white teatfish and listed as vulnerable in the IUCN Red List.

Teatfish are generally in high demand, and overfishing has caused the populations to decline in many countries. H. nobilis, the black teatfish, is another rare species found in the Sri Lankan waters and listed as endangered.

Weak species management systems, overexploitation by fishers, and vulnerable biological traits are the key reasons why teatfish sea cucumbers are under threat across their wide geographic range, said Steven Purcell, an expert on sea cucumbers at Australia’s Southern Cross University.

“The teatfish species of sea cucumbers are impacted by a compounding problem called ‘opportunistic exploitation,’” he told Mongabay. “This occurs when fishers over-harvest high-value species and then shift to harvesting lower-value species but can still collect the last of the high-value ones opportunistically, while they are out in the sea. This means that the high-value species, such as the teatfish types, can be harvested to the level of local extinction.”

As these teatfish require higher levels of protection against the international trade, a proposal has been submitted to the Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora (CITES) to list H. fuscogilva, H. nobilis and the endangered H. whitmaei (not recorded in Sri Lankan waters) in CITES Appendix II.

The proposal, supported by the European Union, Kenya, Senegal, the Seychelles and the U.S., will be considered at the 18th Conference of Parties (CoP18) to CITES in Geneva from Aug. 17 to 28.

There are three appendices under CITES offering varying degrees of protection for species. Inclusion in Appendix II will require countries to justify, through data collection and research, that exploitation and trade of the teatfish species in question won’t jeopardize their populations in the wild.

For Sri Lanka, that could mean investing in field surveys to determine current population densities of black and white teatfish at multiple sites around the country, and socioeconomic surveys to determine which species, and how many, are collected by fishers, as well as identifying prevailing trading practices, Purcell said. This research would be required for assessing non-detriment findings and to inform decisions about whether trade should be allowed to continue at present levels.

Dissanayake’s research indicates that about 10,000 people depend on the sea cucumber fishery, a key earner of foreign currency.

“A solution has to be found by offering alternative livelihoods,” Dissanayake said.

Daniel Fernando, a co-founder of Blue Resources Trust, a marine research and conservation nonprofit, said there was good precedent to believe that achieving CITES listing for the overexploited sea cucumbers would be a key step toward protecting the species.

“Many people still consider marine fish just as a commodity and there is little focus on their protection,” he told Mongabay. “But CITES listing of marine species made lot of people around the globe to change this outlook.”

He pointed in particular to the listing of several shark species in various CITES appendices as helping to spur action for their protection.

“As a result of previous listing of sharks, many countries including Sri Lanka began investing in the protection of the species,” Fernando said. “All these marine species become threatened due to unsustainable fishing practices and lack of management.”

Citations:

Kumara, P. B., Cumaranathunga, P. R., & Linden, O. (2005). Present status of the sea cucumber fishery in southern Sri Lanka: A resource depleted industry. SPC Beche-de-mer Information Bulletin, 22, 24-29.

Nishanthan, G., Kumara, A., Prasada, P., & Dissanayake, C. (2019). Sea cucumber fishing pattern and the socio-economic characteristics of fisher communities in Sri Lanka. Aquatic Living Resources,32(12). doi:10.1051/alr/2019009

Banner image of a fisherman drying boiled sea cucumbers in the sun on Sri Lanka’s southern coast, courtesy of Terney Pradeep Kumara. 

Published on SundayTimes on 18.08.2019 http://www.sundaytimes.lk/190818/news/out-of-the-blue-a-visitor-is-blown-in-by-the-monsoon-363649.html

An unusually large bird found this week on Muthu Panthiya island in Chilaw drew crowds as it had never been observed on land. Stricken by curiosity, the villagers caught the bird and handed over to the Anawilndawa wildlife office.

Surprise visitor: The Frigatebird. Pic by Hiran Priyankara

The bird, blackish with white underparts, had a very long, hooked beak and a wide wingspan and looked clumsy on the land, unable to perch properly. It was later identified as a frigatebird – a large seabird inhabiting tropical and subtropical ocean regions.

Frigatebirds are occasionally observed flying on the sky, but it is very rare to find one on land in Sri Lanka.

Named after a fast warship, frigate birds are fast on the wing, sometimes attacking other birds to steal their fish catch and snatching baby birds from other seabird colonies.

There are five species, and experts believe this bird could be a Christmas Island frigatebird (Fregata andrewsi) or great frigatebird (Fregata minor).

Seabird expert Gary Allport of BirdLife International identified the bird in Chilaw through photographs as a female greater frigatebird aged two or three years.

“Greater frigatebirds are common in the Maldives and the strong monsoon winds could have assisted the bird’s passage from the Maldives to Sri Lanka [about 600km],” seabird expert Rex I. De Silva said.

“The presence of a Christmas Island frigatebird would be more difficult to explain as the bird would have to battle strong monsoon headwinds for approximately 3,600km to get here”.

Mr. De Silva said frigatebirds are notoriously difficult to identify as in a particular growth phase one species could resemble another in a different phase.

Frigatebirds have long and pointed wings that can span up to 2.3metres (7.5 feet). This is the ratio of largest wing area to body weight than any other bird in the world.

The birds feed on fish picked from the ocean’s surface while in flight.

The recent strong monsoon winds and weather might have helped bring the frigatebird to Sri Lanka’s western shores. Just a day prior to its discovery in Chilaw, Mr. De Silva, on his social media platform, “Seabird Watch (Sri Lanka)”, posted a note that the bad weather should be ideal for observing the seabirds as this is also the period of a mass seabird migration.

“August-September is in fact the best time to observe the great mass migration of seabirds. During the peak in September as many as 3,000-4,000 bridled terns (Sterna anaethetus) fly southwards within sight of shore in one hour,” states Mr. De Silva who has studied this fascinating phenomenon over many years.

Many seabirds take part in long annual migrations, crossing the equator after the breeding season. Nearly 50 seabird species have been recorded on the west coast of Sri Lanka.

One of the main studies conducted by Seabird Watch (Sri Lanka), a 13-year study of the mass migration of bridled terns off the west coast, is the most comprehensives and long-lasting study on seabirds in the northern Indian Ocean.

BirdLife International, the umbrella organisation of world’s bird conservation organisations states seabirds have become the world’s most threatened bird group, recording steep declines in populations almost everywhere.

There are only 2,400-4,800 mature Christmas Island frigatebirds thought to remain in the wild according to the International Union for the Conservation of Nature.